Réttur - 01.01.1944, Blaðsíða 78

82
réttur
þetta launakerfi sérstök verÖlaun handa brautryöjendum meðal
iÖnaðarverkamanna, sem með endurbættum vinnuaðferðum eða
meiri áreynslu afköstuðu slíkri vinnu, að samstarfsmönnum þeirra
varð til fyrirmyndar. Það var eðlilegt, að verkamenn, sem gengu
á undan í þessu efni væru í hávegum hafðir á þessu tímabili, þegar
vinnuaflið streymdi úr sveitunum til verksmiðjanna og vaxandi
hluti verkalýðsins í iðnaði var skipaður nýliðum sveitanna og knýj-
andi nauðsyn var á að varpa fyrir borð gömlum erfðurn íhlaupa-
vinnunnar og kreista hvern dropa úr hinum nýja og dýra véla-
kosti.
En þetta nýja greiðslukerfi fól í sér mikið vandamál. Þegar auk-
inn vinnuhraði stafar af aukinni áreynslu mælir sýnilega margt með
því, að hækka endurgjaidið, ekki aðeins hlutfallslega, heldur jafn-
vel ldutfallslega meira en nemur framleiðslumælikvarðanum (því á
ákveðnu stigi verður hver framleiðsluaukning æ erfiðari og felur
í sér sívaxandi áreynslu). Á meðan örfáir menn skara fram úr í
þessum greinum eru vandkvæðin ekki teljandi. En þegar aukið
framleiðslumagn á rót sína að rekja til endurbættra vinnuaðferða,
þá er allt öðru máli að gegna. Þegar hinar nýju vinnuaðferðir hafa
rutt sér til rúms, þá þarf framleiðsluaukningin ekki að stafa af
meiri áreynslu verkamanna (að minnsta kosti ekki neitt í saman-
hurði við framleiðsluaukninguna). I annan stað þarf liinn aukni
vinnuhraði ekki að vera bundinn við örfáa menn: hann getur orð-
ið almennur. Jafnvel „seinvirkur“ verkamaður getur stælt braut-
ryðjendurna og lært hinar nýju aðferðir; og vinnuhraði, sem fyrr-
um var talinn undantekning, gelur, þegar stundir líða, orðið á allra
meðfæri. En þegar svo er komið málum, þá verður fyrir manni það
vandamál, að svo miklu leyti er varðar vinnukostnað, að vinnu-
hraðinn hafi ekki lækkað, heldur hækkað framleiðslukostnaðinn,
því að ákveðin aukning hins venjulega frandeiðslumagns eða mæli-
kvarða hefur verið endurgoldin með hlutfallslega hœrri launa-
greiðslu.
Á tímahili 1. fimm ára áællunarinnar fær það ekki dulizt, að su
aukning í framleiðslumagni vinnunnar, sem þá átti sér stað, stafaði
fyrst og fremst af endurbættum vélakosti, er verkamenn fengu til