Réttur - 01.01.1944, Blaðsíða 80

84
R É T T U R
fé skuli verja í framleiðslurekstur, og þetta er einn af hyrningar-
steinum áætlunarinnar, hefur hlulfallið milli breylinga á peninga-
launum og breytinga á framleiðslumagni engin áhrif á það fjár-
magn, sem varið er til framleiðslutækja, og það fjármagn, sem varið
er þegar í stað til neyzlu. En þar sem landbúnaðurinn hvílir á kerfi
samyrkjuhúskaparins og ekki á verkalaunum, þá eru tekjur þeirra,
sem lifa á landbúnaði, reiknaðar í iðnaðarafurðum, háðar verð-
hlutfallinu milli iðnaðarafurða og landbúnaðarafurða; og þess
vegna er sú verðlagsstefna, sem fylgt er varðandi iðnaðarafurðir,
mjög mikilsráðandi um það, hvernig þeim neyzluvöruforða, sem
fyrir hendi er, er skipt milli sveitafólksins og iðnaðarverkamanna.1
Af þessu leiðir, að ef skipta á ávinningnum af auknu framleiðslu-
magni milli hærri peningalauna og lækkaðs framleiðslukostnaðar,
framleiðslunnar, sem falli verkalýðnum í skaut, því heildarkerfið markist af
jjví, sem þeir kalla „stig einokunarinnar". En svo teygjanlegt lnigtak og „stig
einokunarinnar" felur í sér, við nanari athugun, greinilega slíka hluti sem
„samningsmátt" og „verðlagstregðu“ o. s. frv. og þess vegna getur sú kaup-
greiðslupólitík, sem upp er tekin orkað á það. En í skipulagsbundnum áætlun-
arhúskap, þar sem framleiðsla framleiðslutækja og framleiðsla neyzluafurða er
beinlínis ákveðin samkvæmt samræmdri ákvörðun, er það rétt, að upphæð
peningalauna getur ekki haft nein áhrif á neyzlumagnið (nema ef til vill sál-
fræðilega, að framleiðslumegin í neyzluvöruiðnaðinum verði örvað). I raun-
inni er það svo, að ltafi áætlunin ákvarðað, hve miklu skuli varið til fram-
leiðslutækja, hlýtur hlutfallið milli smásöluverðs og kostnaðarverðs (táknað
í launum) að vera háð því magni, sem varið er í framleiðslutæki, og upphæð
peningalaunanna ákveður einfaldlega vöruverðlagið og þá peningaupphæð,
sem þarf til að sinna fjárgreiðslum á grundvelli þessa vöruverðlags: Upphæð
peningalaunanna getur ekki orkað á fyrrgreint hlutfall og getur því ekki breytl
almennt kaupmætti launanna.
I I þessu efni er það einnig mála sannast, uð þar sem það er hlutfallslegt
verð iðnaðarafurða og landbúnaðarafurða, sem máli skiptir, og hlutfallið milli
þessara afurðaflokka hvors um sig og launanna, mundi árangurinn verða sam-
ur, ef bæði peningalaun og söluverð landbúnaðarafurða væru hækkaðar, en
iðnaðarafurðir væru óbreytlar að verði, eins og iðnaðarafurðir væru lækkaðar
í verði, en laun og landhúnaðarafurðir stæðu í stað. Þar sem sagt er í textan-
um að sú stefna sem fylgt er varðandi verð á iðnaðarafurðum orki að tiltölu
á kaupmátt horga og sveita — á aðeins við þegar gert er ráð fyrir ákveðinnt
slefnu með tilliti til kaupverðs lundbúnaðarafurða.