Réttur - 01.01.1944, Blaðsíða 79

R É T T U R
83
afnota. Þetta voru framfarir, er voru ávöxtur framleiðslutækja und-
anfarandi ára. Nýr vélaúlbúnaður var settur á fót; ný og fullkomin
iðjuver stofnuð, samræmd vöruframleiðsla tryggði það, að ekkert
lát varð á framleiðsluflóðinu. í skýrslu sinni á 16. flokksþinginu
benti Kúbíseff á, að framleiðsluaukningin á hvern verkamann hefði
hin síðustu þrjú ár verið nátengd vexti vélabúnaðar á hvern verka-
mann á þeim sörnu árurn, og bætti því við, að „auðsætt væri sam-
hengið milli þessara tveggja talna."1
Það var ein af meginreglum 1. fimm ára áætlunarinnar, að íram-
leiðslumegin það, er stafaði af hinni risavöxnu nýbyggingu fram-
leiðslutækjanna, skyldi að miklu leyti fara í að lækka framleiðslu-
kostnaðinn (og koma því annaðhvort fram í auknum möguleikum
til nýbygginga eða í lækkuðu neyzluvöruverði). En ef svo mátti
verða urðu verkalaunin að bækka hlutfallslega minna en aukningin
á framleiðslumagni hvers verkamanns. Að sumu leyti var þetta
spurning um það, hvort verkamenn skyldu fá hlutdeild í hinni
auknu framleiðslu sem neytendur með lækkuðu vöruverði, eða með
beinni launahækkun; sú stefna, sem áætlunin fylgdi fór bil beggja.
En það var ekki eingöngu spurning um, hvaða leið skyldi fara til
þess að auka raunveruleg laun. Satt er það að vísu, að í þjóðfélagi,
þar sem allar tekjur eru vinnulaun í einhverju formi, og gróðinn
er ekki lengur til sem tekjugrein, er engin deila um að skipta af-
rakstrinum milli tveggja stétta, sem tekjur hafa af iðnaði, verka-
launum og gróða.2 Þar sem pólitísk ákvörðun ræður því, hve miklu
1 International Press Correspondence, 14. ágúst 1930. Sem dæmi um efl-
ingu tækninnar má nefna, að orka sú, sem liver verkamaður í iðnaðinum
liafði til umráða (mæld í kílóvattstundum á hverja vinnustund), jókst um
33% frá 1928—1932 (Summary of the Fulfilment of First Five-Year Plan,
Gosplan, bls. 275).
2 Vosneskí (síðar formaður Áætlunarnefndarinnar) skrifar svo í tíma-
ritsgrein árið 1932: „Það er nokkur mótsetning milli auðmagnssöfnunar og
neyzlu. En það er aðeins mótsögn milli nútíðar og framtíðar. Hún felur ekki
í sér andstæðar stéttamótsagnir." (Bolshevik, 30. jan. 1932; sbr. J. Freeman,
Tlie Soviet Worker, hls. 54). Sumir hagfræðingar nútímans fullyrða, að jafn-
vel í auðvaldsþjóðfélagi geti kaupgreiðslupólilík (þ. e. hvort kaup sé hækkað
vegna aukinnar framleiðslu eða ekki) ekki gert mun á þeim hluta heildar-