Réttur - 01.01.1944, Blaðsíða 63

MAURICE DOBB:
VINNA OG VERKALAUN
í Sovétríkjunum
Englendingurinn Maurice Dobb er einn fremsti marxistíski hag-
frœSingurinn sem nú er uppi og nýtur mikiís álits jyrir rann-
sóknir sínar og rit. Hann er háskólakennari í hagfrœSi viS hinn
virSulega Cambridgeháskóla og hefur ritaS nokkrar bœlcur um
hagfrœSileg efni. Þœr helztu eru: Capitalist Enterprise and
Social Progress, Russian Economic Development since the Rc-
volution, Wages, PoliticalEconomy and Capitalism. — „Vinna
og verkalaun í Sovétríkjunum“ er kafli úr lítilli en gagnmerkri
bólc, Soviet Planning and Labour.
Það væri hin mesta kórvilla að starblína svo á tæknileg atriði
áætlunarinnar, að menn sjái eingöngu samhæfingu hennar og stjórn
ofan frá, en gefi ekki gaum að hinum alþýðlega þætti hennar, sem
falinn er í virkri þátttöku fólksins og athafnasemi. En margar stoðir
renna undir það, að þessi þáttur sé sízt þýðingarminni. Það hefur
verið almannaskoðun á Vesturlöndum að ráðstjórnarfólkið væri að
mestu óvirkur, sinnulaus lýður, sem hefði fátt til málanna að leggja
og enn minna framtak, þegar um væri að ræða framkvæmd áætlana
eða fyrirmæla. Viðburðir þeir, sem orðið liafa síðan í júnímánuði
1941, hafa fært greinilegar sönnur á það, að þetta er ein af þeim
mörgu hugmyndum, sem menn verða að endurskoða frá rótum.
Hitt er mála sannast, að viðburðirnir hafa sýnt að hinn óbreytti
borgari, hvort sem hann er bóndi eða sveitakennari, sem gerzt hef-
ur skæruliði, hermaður eða flugmaður, eða verkamaður í iðnaði,
sem hefur „farið á flakk“, er gæddur athyglisverðum hæfileika lil
að standa á eigin fótum og finna úrræði, þótt fótt sé um efni. Við-
burðir síðustu ára, bæði í friði og stríði, hafa sýnt mörg dæmi
framtaksemi, sem ber vott um algerlega nýtt viðhorf hins óbreytta
verkamanns gagnvart iðnaðinum og því þjóðfélagi, sem hann er