Andvari - 01.08.1961, Page 63

SVEINN SKORRI HÖSKULDSSON:
Ameríkudvöl Gests Pálssonar
Á útmánuðum og um vorið 1890 birt-
ust cftir Gest í Heimskringlu nokkur
fréttabréf frá íslandi, og stungu þau all-
mjög í stúf við annað efni blaðsins um
þær mundir að því er rithátt varðaði. Is-
lendingum í Ameríku mátti því vera Gest-
ur kunnur, jafnvel þeim, sem þekktu
lítið eða ekki til skáldskapar hans. Mun
mönnum hafa verið nokkur forvitni að
sjá hinn nýja Heimskringluritstjóra, cnda
dró blaðið ekki úr, er það boðaði komu
hans:
„GESTLIR PÁLSSON, hinn víðfrægi
ritsnillingur og skáld, er væntanlegur
hingað til Winnipeg næstk. föstudag, 11.
þ. m., til þess að gerast meðritstjóri
Hkr."1)
Virðist mönnum og hafa verið mjög
í muna að sjá Gest og heyra. Jóhann
Magnús Bjarnason orti til hans lofkvæði
í tilefni af komunni, og birtist það í
Heimskringlu 17. júlí 1890:
Þei! — Þar kemur eimlestin
yfir um Rauðar-á,
beljandi, blásandi,
brunandi, másandi;
ferðhraða eimlestin,
sem flytur vorn Gest.
Og um þá, sem biðu hans, segir:
starandi standa þeir,
stillt og létt anda þeir,
1) Heimskringla 10. júlí 1890.
því hér er ’ann kominn
höfundur sögunnar,
„Heimili kærleikans".
Kvæðið sýnir, að sumum hefur verið
töluvert niðri fyrir, þótt það væri síðar
birt í Isafold 23. ágúst 1890 sem dæmi
þess, hver nauðsyn hefði verið á orðin
að fá nýjan ritstjóra að Heimskringlu til
að bægja slíkum leirburði frá blaðinu.
Gunnar M. Magnúss hefur skráð lýs-
ingu Ólafs ísleifssonar frá Þjórsártúni á
komu Gests til Winnipeg í grein, sem
nefnist Síðasta æviár Gests Pálssonar:
„Já, það var margt um manninn á
brautarstöðinni, segir Ólafur ísleifsson, —
en ekki voru allir staddir þarna til þess
að taka á móti ættingjum og vinum;
margir voru einungis komnir til að sjá
Gest Pálsson, og meðal þeirra var ég.
Gestur var umtalaður maður, mikið orð
fór af gáfum hans, það lék svalviðri um
persónu hans og nafn, -— og við Vestur-
íslendingar fögnuðum honum hjartan-
lega í okkar hóp. Landar höfðu með
nokkrum óróa í blóðinu beðið hans lengi.
Og mér fannst þá, eins og oft bæði fyrr
og síðar, að Vestur-íslendingar væru hrif-
næmari en aðrir landar mínir. Þeir urðu
oft snortnir á svo heillandi hátt, að það
er mér ógleymanlegt.
Og þarna stóð Gestur Pálsson, níhilist-
inn svokallaði, niðurrifsmaðurinn með
uppreisnarandann, skáldið og valdsmað-
urinn í heimi orðslistarinnar. Hann var