Andvari - 01.08.1961, Qupperneq 82

176
liJÖUN ÞORSTEINSSON
ANDVARl
lega Þorstein Ólafsson eða einliverja ís-
lendinga, sem voru á Grænlandi 1406 til
1410, og hann kann e. t. v. að segja frá
mönnum, sem höfðu verið í Marklandi.
Enski kaupmaðurinn hlýðir með athygli
frásögn ábóta; grænlenzk tannvara,
feldir og fálkar eru dýrmætur varningur.
Það er ómaksins vert að gera út leið-
angur til landsins græna, og greipar eru
látnar sópa um eignir hinna fornu Græn-
lendinga. Eftir það svara ferðir þangað
ekki kostnaði, og lengra vestur yfir hafið
var ekkert að sækja nema fisk, sem menn
urðu að veiða sjálfir. Fregnir um lönd
handan hafsins langt í norðri berast til
hirðarinnar í Portúgal, og konungur gerir
út leiðangur þangað í samráði við Dana-
konung, en leiðangursmcnn finna hvergi
skjóttekin auðæfi. Leiðangrar frægðar-
manna lögðust því niður um skeið vestur
yfir Atlantshaf. Það var helzt að nokkur
fiskiskip frá Bristol legðu leið sína öðru
hverju á miðin undan Nýfundnalandi.
Þegar frægðarmenn létu úr höfn að nýju,
þá var það ekki til þess að leita að eyði-
eyjum, heldur til þess að komast að auð-
æfum Austurlanda. Vonin um gull og
gersemar rak þá úr einni ófærunni í aðra.
En surnir sinntu ekki gullleitinni, heldur
lögðust við stjóra og drógu fisk. Miðin
við Nýfundnaland urðu Englendingum
drýgri tekjulind, þegar til lengdar lét, en
allt gull Mið- og Suður-Ameríku varð
Spánverjum.
Staðreyndir.
Helztu staðreyndir um fund eða réttara
sagt um siglingar til Norður-Ameríku á
15. öld virðast í stuttu máli þessar:
íslendingar varðveittu sagnir um lönd
handan Atlantshafs: Labrador og Ný-
fundnaland eða Markland og Vínland
hið góða. Bristolmenn taka að sigla til
Islands snemma á 15. öld, en Islandskaup-
menn þeirrar borgar sigla einnig á Spán
og Portúgal, en Portúgalskonungur var
mikill áhugamaður um landaleitir og
hafði um miðja öldina jafnvel danska
menn í þjónustu sinni. Um 1476 gera
konungar Dana og Portúgalla út leið-
angur til landkönnunar vestan íslands.
Árið 1477 gerir Kólumbus sér ferð til
Bristol og jafnvel til Islands til þess að
auka landfræðiþekkingu sína. Um 1480
eru Bristolmenn farnir að stunda landa-
leitir á Atlantshafi, tíu árum síðar eru
þeir farnir að senda skip vestur yfir hafið
og telja sig skömmu síðar hafa fundið
löndin við Nýfundnaland í gamla daga.
Árið 1497 er gerður út opinber, konung-
legur leiðangur til þess að helga Eng-
landskonungi þessi lönd, en sá leiðangur
átti að verða eins konar forleikur að sigl-
ingum til Austurlanda. Handan hafsins
kannar Cabot þau lönd, sem talið er, að
íslenzku og grænlenzku landkönnuðirnir:
Bjarni Herjólfsson, Leifur heppni og Þor-
finnur karlsefni fyndu og könnuðu um
og eftir aldamótin 1000. Á sjónum urðu
Bretar arftakar víkinganna fornu, þótt
aldir skildu.
HELZTU HEIMILDARIT:
Carus-Wilson E. M.: The Overseas Trade of
Bristol, Bristol Record Society 1937.
Vigneras L. A.: New Lights on the 1497 Cabot
Voyage to America; — Tlie Hispanic Ameri-
can Historical Review, Vol. 36, 1956, Duke
University Press.
Williamson J. A.: The Voyages of the Cabots,
London 1929.
Sami: The Voyages of John and Sebastian
Cahot; — The Historical Association, London
1937.
íslenzkt fornbréfasafn XVI. bindi.