Andvari - 01.08.1961, Side 77

ANDVARI
FUNDUR NORÐUR-AMERÍKU Á FIMMTÁNDU ÖLD
171
hár 19. aldar turn yfir umhverfið. Við
dyr hans stendur gullnum stöfum, að
hann hafi verið reistur til minningar um
það, að „John Cabot og synir hans, Lewis,
Sebastian og Sanctus, fundu Ameríku
fyrir 400 árum“, en turninn er reistur
1897. Fæstir Islendingar munu minnast
þessara frægðarmanna, og það er okkur
allnýr fróðleikur, að John Cabot og synir
hans hafi fundið Ameríku 5 árum eftir
að Kristófer Kólumbus er talinn hafa
unnið það þrekvirki. Flestum hér á landi
er kunnugt, að Bjarni Herjólfsson, Leifur
Eiríksson og Þorfinnur karlsefni fundu
Ameríku um árið 1000, síðan fann Kólum-
hus þessa heimsálfu árið 1492, en nú
verðum við að bæta þeim vísdómi við, að
Cabot þessi lét úr höfn í Bristol seint í
maí 1497 og tók land í Norður-Ameríku
um Jónsmessuleytið um sumarið, sigldi
þar með ströndum Nýfundnalands og
Nova-Skotia og náði aftur til Bristol 6.
ágúst 1497. Þar með telja margir Eng-
lendingar, að þeir hafi fundið Ameríku
fyrstir manna. Með vaxandi alþjóðaskipt-
um og auknum kynnum af íslenzkum
fræðum víða um lönd á síðustu áratug-
um hefur þekking á landafundum Islend-
inga aukizt, og þeirra er víðar getið en
áður. Idins vegar er það allríkjandi skoð-
un, að þeir landafundir hafi ekki haft
neitt sögulegt gildi, þar sé um einstakan
atburð að ræða, en ekki upphaf að langri
athurðakeðju. Fáir halda því fram, að
samband sé milli siglingar Leifs heppna
yfir Atlantshaf um árið 1000 og siglingar
Cabots um 500 árum síðar, en mörg rök
hníga að því að nokkurt samband sé
milli þessara atburða.
Englendingar telja Cabot hinn raun-
verulega finnanda Ameríku. Þessi stað-
hæfing þeirra hvílir á þeirri staðreynd,
að hann er fyrsti nafngreindi Evrópu-
maðurinn, sem vitað er með vissu, að
stígur á meginland Ameríku á 15. öld.
Kólumbus er talinn hafa unnið það stór-
virki að finna þessa frægu álfu fimm
árum áður, en hann komst aldrei alla
leið til meginlandsins. Flver sem siglir
vestur yfir Atlantshaf hlýtur fyrr eða síðar
að rekast á hið mikla meginland. „Það
má þó segja með nokkrum rétti, að hann
(Kólumbus) hafi unnið það stórvirki að
sigla í vestur án þess að finna Ameríku",
segir Helgi P. Briem í bók sinni um
Suðurlönd, sem margir íslendingar munu
eiga í bókaskápnum sínum. Og Helgi
heldur áfram: „Hann fann Vestur-Indíu-
eyjarnar og settist að á Kúhu, . . . og (er)
talið víst, að hann hafi aldrei stigið fæti
á meginland Ameríku. Stórvirki hans er
því að sumu leyti samstætt því, er Eiríkur
rauði fann Grænland, þótt líklegt sé, að
Eiríkur hafi komið til meginlandsins."
Það verður ekki um það deilt, að það eru
íslendingar, Grænlendingar og Englend-
ingar frá Bristol ásamt nokkrum ítölum,
sem öruggar heimildir greina að taki land
í Ameríku fyrir aldamótin 1500. Hæpn-
ari frásagnir fræða okkur um það, að
Portúgallar, Danir, Þjóðverjar og Norð-
menn hafi komizt til Ameríku á 15. öld,
en þær skulum við láta liggja á milli
hluta í bili.
Ilin opinbera landkönnunarferð, sem
öruggar heimildir greina frá og nær til
ameríska meginlandsins, er farin frá
Bristol árið 1497. Bristol var mikil verzl-
unarborg á mælikvarða miðalda, og á 15.
öld ráku kaupmenn þar einkum verzlun
við ísland og Pvreneuskagann, Spán og
Portúgal, en Portúgallar voru mestir land-
könnuðir á 15. öld. Llm 1420 taka Bristol-
menn að sækja til íslands og senda hingað
nokkur skip árlega alla öldina aðallega
til verzlunar, en ekki til fiskveiða. Þetta
er mikilvægt atriði, af því að fiskimenn
eru yfirleitt ekki orðaðir við landkönnun
og landaleitir, þeir voru vanafastir og
tregir að leggja á nýjar leiðir. Þctta atriði