Andvari - 01.08.1961, Blaðsíða 76

BJÖRN ÞORSTEINSSON:
Fundur Norður-Ameríku
á fimmtándu öld
Villukenningar.
íslendingar fundu Norður-Ameríku
fyrstir hvítra manna, eins og kunnugt
er hér á landi, og gerðist sá merki at-
hurSur um áriS 1000. Um 15 árum
áSur höfSu þeir numiS Grænland, og
héldust siglingar þangaS nær óslitiS
fram um aldamótin 1400, en Vínlands-
og Marklandssiglinga er getiS nokkrum
sinnum frá árinu 1000 og fram til 1347.
Nú gerast þau merkilegu tíSindi skömmu
eftir 1400, aS siglingar á NorSur-Atlants-
hafi tífaldast a. m. k., skreiS hækkar mjög
í verSi og ásókn eykst á góS fiskimiS, en
Grænland og NorSur-Ameríka glatast. ís-
lendingar og NorSmenn virSast skyndi-
lega missa minnið og glata þar meS gjör-
samlega allri þekkingu sinni á löndum
vestan íslands, og enskir sæfarar, sem
sigldu sennilega nær hundraS skipa flota
árlega á íslandsmið á 15. öld, voru svo
snjallir siglingameistarar, að þeir stóðust
alla storma og hafvillur; þá hrakti aldrei
neitt vestur á bóginn, litu Grænland
aldrei rísa úr sæ, og auðvitað komust þeir
ekki á fiskimiðin við Nýfundnaland, fyrr
en frægir landkönnuðir höfðu verið gerðir
út með konunglegar tilskipanir til þess að
finna þau.
Þetta er sá fróðleikur, sem þjóSir heims
hafa trúað í rúm 400 ár. AS vísu hafa
ýmsar óþægilegar staðreyndir verið að
skjóta upp kolli öðru hverju og gefið til
kynna, að kenningarnar um landafundi
15. aldar væru ekki að öllu leyti sann-
leikanum samkvæmar. Þannig hafa klæði,
sniðin að Parísartízku 15. aldar, komiS
upp úr kirkjugörSum á Grænlandi, í
skjölum frá þeirri öld er getiS tíðinda þar
í landi, sæmilega öruggar heimildir geta
þess, aS hirðstjóri á íslandi býst um á
Grænlandi seint á 15. öld, og Grænland
og lönd vestan þess eru mörkuð á 15.
aldar kort. Þessar staðreyndir og ýmsar
aðrar hafa gert suma fræðimenn blendna
í trúnni á það, aS Grænland og löndin,
sem íslendingar fundu endur fyrir löngu
í NorSur-Ameríku, hafi glatazt, Vestur-
landamenn hafi bókstaflega týnt þeirn
úr landafræði sinni og hætt að sækja þau
heim. En það þarf mikiS til þess að leið-
rétta vitleysu, sem veröldin hefur sam-
þykkt, að sé heilagur sannleikur. Elér er
enginn kostur að reifa þetta mál eins
rækilega og þörf krefur, og mig skortir
bæði tíma og þekkingu til þess að geta
gert því nægileg skil. Hins vegar ætti þaS
að vera okkur íslendingum nokkuð kapps-
mál aS öðlast sem staðbezta þekkingu á
landfundasögu þeirra landa, sem forfeður
okkar litu fyrstir hvítra manna.
Landáleitir Bristolmanna.
A Brandonhæð í úthverfi Bristol gnæfir