Andvari - 01.08.1961, Page 78

172
BJÖRN ÞORSTEINSSON
ANDVARI
má sanna með mörgum dæmum úr sögu
landfundanna, þótt hér sé ekki kostur.
Auk þess höfðu fiskimenn auðvitað minni
skipti við Islendinga en kaupmenn, sem
lágu hér vikum saman í höfnum og áttu
margvísleg skipti við landsmenn og gift-
ust jafnvel íslenzkum konum. Ymsir af
þeim kaupmönnum, sem stunduðu ís-
landssiglingar frá Bristol, eru vel þekktir
í sögu borgarinnar, voru borgarstjórar og
miklir athafnamenn. Sumir þessara
manna stunda jöfnum höndum siglingar
til Islands, Portúgal og Spánar. Sumarið
1472 er skipið Mary frá Bristol við ísland,
en um haustið suður í Portúgal, svo að
dæmi sé nefnt. Arið 1475 er John nokk-
ur Goodmann, kaupmaður á Mary frá
Bristol, staddur við Snæfellsnes og lendir
þar í deilum við Hansakaupmenn. Hann
fær 10 nafngreinda íslendinga til þess
að vitna um þessar deilur, en meðal
þeirra er Gísli Jónsson, umboðsmaður
Skálholtsstóls, Magnús, ábóti á Helga-
felli, og Steinmóður Bárðarson, ábóti í
Viðey. Af heimildum verður auðvitað
ekki séð, að Goodmann hafi þekkt pers-
ónulega alla þá Islendinga, sem um málið
fjalla, en hann hefur verið kunnugur
einhverjum þeirra, svo mikið er víst.
Klaustrin á Helgafelli og í Viðey fengu
margs konar gjöld greidd í fiski, sem þau
þurftu að losna við; þau voru góðir kaupu-
nautar erlendra kaupmanna, en einmitt
í klaustrunum var margs konar fróðleik
að finna. Einmitt á Snæfellsnesi hefur
íslendingum átt að vera einna kunnug-
ast um fornar ferðir til Grænlands og
Vínlands hins góða.
John Goodmann verzlar ekki einungis
við ísland, heldur stundar hann einnig
verzlun við Irland, Frakkland, Spán og
Portúgal. Við Portúgal verzlar hann m. a.
í félagi við John nokkurn Jay, sem
einnig er íslandskaupmaður, en árið 1480
gerir John Jay, kaupmaður í Bristol, út
80 smálesta skip ásamt nokkrum öðrum
reiðurum í borginni til þess að leita eyjar-
innar Brazil vestur af Irlandi. Eftir níu
vikna útivist hrekur það til írlands í of-
viðri án þess að hafa fundið fyrirheitna
landið. Leiðangursstjóri var John Lloyd,
„reyndasti sjómaður Englands". Hans er
alloft getið í heimildum, og eitt sinn
segir, er skip hans leggur úr höfn, að
því sé ætlað að sigla til „erlendra staða“
án nánari skýrgreiningar. Á síðari hluta
15. aldar birtast þessar leyndardómsfullu
staðarákvarðanir í tollaskýrslum í Bristol
nokkrum sinnum, og þar er mönnum
einnig veitt heimild til þess að sigla „ad
partes exteras" eða til erlendra staða að
íslandi undanskildu. Ég hef ekki heyrt
neinum getum leitt að því, hvaða huldu-
lönd það séu, sem Bristolmenn eru að
heimsækja, þegar þeir verjast allra frétta
um heiti þeirra, og ég ætla ekki að fara
að barna söguna að þessu sinni, það yrði
of langt mál.
Meðal félaga Johns Jays, sem gera út
landaleitarskipið 1480, er m. a. íslands-
kaupmaðurinn Robert Straunge, sem
einnig verzlar við Spán og Portúgal, og
sennilegt er, að aðrir útgerðarfélagar
þeirra hafi einnig átt skip í förum til
sömu landa, en tveir þeirra voru borgar-
stjórar í Bristol.
Ári síðar er Thomas Croft, tollheimtu-
maður í Bristol, grunaður um að stunda
ólöglega verzlun á tveimur skipum, en
hann afsakar sig með því, að hann hafi
gert þau út „ekki til verzlunar, heldur
til þess að leita eyjarinnar Brazil". Þessi
skip eru fermd salti, en það er dálítið
nýstárlegur farmur í landaleitarskipi;
fiskiskip voru gerð út með saltfarmi, en
ekki landkönnunarskip. Annað þessara
skipa var 52 lestir, en ekki er vitað um
stærð hins. Slíkir farkostir voru notaðir
mjög til landkönnunar og fiskveiða á
Norðurhöfum í lok 15. aldar. „Sankta