Andvari - 01.08.1961, Blaðsíða 12

106
BIRGIR THORLACIUS
ANDVARI
eyjanna. Honolulu, höfuðborgin, sem er á eyjunni Oahu, er byggð meðfram
einhverri beztu baðströnd í heimi. Á eina hlið er Demantshöfði og Kókóhöfði,
en að baki eru skógivaxin fjöll. Þar uppi í fjöllunum, sem heitir Nuuanu Pali,
háði Kamehameha I. úrslitaorustu í viðleitni sinni til að sameina öll hin smáu
konungdæmi eyjanna undir sína stjóm og endaði með því að steypa fjand-
mannaliðinu niður hengiflug fjallsins.
Honolulu er nýtízku borg, strætin breið og fögur milli fagurra bygginga, en
hvarvetna vaggast hinir geysiháu kókospálmar í hafgolunni, og skrjáfið í marg-
fingruðum blöðum þeirra minnir á regnhljóð. Aðrar pálmategundir með lægri
stofni og þéttari blaðhvirfingu blasa víða við meðfram götum og í görðum og
allt er vafið ótrúlegum sæg litríkra blóma. Gistihúsin eru ný og glæsileg, og í
sölum þeirra kveður við lágvær og seiðandi hljómlist Hawaii-gítara, og menn
dansa fram eftir í stjörnubjartri nótt suðursins við flöktandi skin kyndlanna, og
langa skugga pálmatrjánna ber á hvítan sandinn við ströndina. Hljómsveitir,
söngvarar og dansendur með Hawaii-blóð í æðum skemmta með húla-dönsum,
— sólbrúnt, íturvaxið fólk. Þarna eins og í mörgum sólarlöndum er léttari blær
yfir fólkinu en i löndum norðursins, þar sem vetur er langur og lífsbaráttan
með öðru móti.
Eitt af þvi, sem athygli vekur, þegar reikað er um Elonolulu, er hið undar-
lega sambland þess þjóðahafs, sem flætt liefur um þessar strendur. Menn af
óblönduðum stofni Hawaii-manna sjást sjaldan, en flestir munu þeir á eyjunni
Molokai. Þegar hvítir menn komu til eyjanna, báru þeir með sér sjúkdóma,
sem þegar í stað herjuðu miskunnarlaust meðal heimamanna, og fækkaði þeim
þá þegar mjög. Og alla stund síðan hafa frumbyggjar Hawaii-eyja verið að fara
halloka fyrir aðkomumönnum. íbúatalan hefur verið áætluð 300 þúsund, þegar
James Cook fann eyjarnar, árið 1778, en fyrsta manntalið, árið 1853, leiddi í
Ijós að þá voru eyjamenn 70 þúsund og um 1925 voru þeir ekki orðnir nema
rúmlega 20 þúsund. Og nú mega þeir heita horfnir eða svo blandaðir aðkomu-
mönnum, að raunverulega er um nýja þjóð að ræða. Á einni eyjunni, Niihau,
búa um 250 menn af hreinum stofni Hawaiimanna. Þeir búa þar í fullkominni
einangrun, við forna hætti og hafa lítið sem ekkert samband við umheiminn,
— tala hina fornu tungu sína, nýta land sitt að eldfomum sið og stunda fisk-
veiðar á þann hátt að standa á töngum við sjóinn, þar sem aðdýpi er og slöngva
neti sínu með eldsnöggum hreyfingum yfir fiska, sem svnda framhjá. Niihau
er í eigu auðugrar fjölskyldu og fær enginn að koma þangað, nema með sér-
stöku leyfi, sem sjaldan er veitt. Þetta er því einskonar lifandi safn, sem þó er
ekki líklegt að varðveiti til lengdar brot af hinni fornu þjóð, sem byggði Hawaii-
eyjar um aldir í fullkomnu vitundarleysi um umheiminn.