Andvari - 01.10.1963, Blaðsíða 16

134
STEFÁN EINARSSON
ANDVARl
til síðustu stundar, talaði jafnvel við blaðamenn auk okkar. Þó átti hann þá
ekki langt eftir ólifað, því að liann andaðist þann 26. ágúst sama sumar. Til
allrar liamingju, skrifar kona hans, var liann ekki meðvitundarlaus af sínu síð-
asta slagi nema tæpa viku. Var það rnikil gæfa fyrir hann og hana, því að
menn geta legið svo árum skiptir í slagi. Skorti hann þá rúman mánuð í 83 ár.
Árið 1951 samdi Vilhjálmur við Baker Library í Hanover um að flytja
safn sitt frá New York og fá þar húsrúm fyrir það. Þegar það var flutt í desern-
herlok voru í því meir en 20.000 hundnar hækur, hérumhil jafnmargir pésar
og mikið af handritum, þar með um sex milljón orða handrit af Encyclopedia
Arctica. Frú Evelyn Stefansson fylgdi safninu sem bókavörður, og mun hún
eflaust liafa átt að vera það cftir dag Villijálms. Safnið var keypt af Dartmouth
College síðar fyrir tilstilli Albert Bradleys, fjárráðamanns (trustee) skólans. I lér
þykir mér merkilegt að geta þess, að hækur íslenzka safnsins í Cornell 1943
voru ekki nema 21.830 eða örlítið fleiri en hækur Vilhjálms. Ég er hræddur
um, að nritt safn sé ekki nema 4—5000 bindi, en ég hef að vísu gefið há-
skólanum nokkur hindi af tímaritum og The Oxford English Dictionary. Ég
hef lieldur ekki talið sérjrrcnt mín. En vinur rninn, Kemp Malone, mun eiga
10 þúsund bindi. Vilhjálmur Stefánsson hafði gaman af því að hafa hrossa-
kaup á hókum sínum. Það liafði ég líka. Segir frú Evelyn skemmtilega sögu
af því hvemig Vilhjálmur ef hann vissi um eða sá nýja hók, sem hann liafði
ágirnd á, var vanur að senda þeim manni eina af sínum bókum með skemmti-
legri áritun, og fékk þá sjálfur hókina í staðinn. Líti ég í safn mitt þá eru
Ultima Tlnde og Greenland 1945 víst í skiptum fyrir lcelandic, kennslu-
hók í íslenzku, en My Life with the Eskimos og Great Adventures 1950 eflaust
fyrir History of Icelandic Prose Writers 1800—1940, er út kom 1948. Ég rit-
dæmdi lceland. Því rniður kornst ég aldrei mcð tærnar, þar senr hann hafði
hælana hvorki í máli, stíl né skemmtilegheitum, að maður minnist nú ekki á
magnið af hókum lians. Eins og Isaiah Bowman sagði réttilega, þá var íslenzk
frásagnarlist honum í hlóð borin, cn ekki amcrísk málskrúðsfræði. Ég hef hvergi
séð þess getið hvc marga fyrirlestra hann hélt, en mig grunar, að þeirra tala
hafi verið legio, því að maðurinn var á sínum tíma mest eftirsóttur fyrirlesari í
Ameríku og þótt víðar væri leitað. En hann hcfur látið eftir sig skrá um nærri
400 ritgerðir, flestar mjög merkilegar. Ilann hefur líka til allrar hamingju látið
eftir sig sjálfsævisögu sína, sem hann lauk við skömmu áður en hann dó. Er
tilhlökkunarefni að lesa hana, þótt ævisaga Earl Hansens sé góð, það sem hún
nær. Mér finnst ætti að prenta hókaskrá hans annað hvort aftan við sjálfsævi-
söguna eða í einliverju hefti af Polar Notes.