Andvari - 01.10.1963, Blaðsíða 44

162
BJÖRN K. ÞÓRÓLFSSON
ANDVAI’.I
tilstilli fékk Jón Snæfellsnessýslu og
Stapaumboð með sérlega góðum kjörum.
Hann hefur líklega verið meiri heims-
borgari en almennt gerðist um sýslumenn
hér á landi, en unni eigi að síður þjóð-
legum skáldskap. Sjálfur var hann skáld-
mæltur og orti cdduborið. Hann bjó á
Ingjaldshóli, en var ókvæntur alla ævi.
Þegar Jón varð sýslumaður í Snæfells-
nessýslu var Arni Böðvarsson fyrir mörg-
um árum fluttur þaðan suður að Okrum.
En brátt tókst með þeim mikil vinátta og
gerðist Árni skáld sýslumanns. Fyrir hann
kvað Arni alla rímnaflokka, sem hann orti
eftir að kynni þeirra hófust, og er það
allur þorri rímna, sem til eru eftir Arna.
Elztar rímna, sem hann orti fyrir Jón
sýslumann, eru Þorsteins rímur uxafótar
10 að tölu ortar 1755, árinu eftir að Jón
kom í Snæfellsnessýslu, og má ráða af
mansöngum, að þær séu ortar á síðustu
mánuðum þess árs. Sagan, sem rímurnar
eru eftir kveðnar, gerist að nokkuru leyti
á austfjörðum, og þaðan er söguhetjan
upp runnin. Má vera, að átthagaást hafi
valdið því, að sýslumaður lét skáld sitt
yrkja þessar rímur fyrstar.
Þorsteins rímur uxafótar voru prcnt-
aðar í Kaupmannahöfn 1771, fyrstar ver-
aldlegra rímna birtar á prenti að höfundi
lifanda. Enda höfðu veraldlegar rímur
ekki verið prentaðar fyrr nema Gríms
rímur og Hjálmars í bók Björners Nor-
diska kcimpadater 1737.
Næst eftir Þorsteinsrímur kvað Árni
Völsungarímur. Þær eru ekki kveðnar
eftir Völsunga sögu einni, heldur einnig
eftir Ragnars sögu loðbrókar. Það cr ekki
venjulegt að rímnaskáld steypi svona
saman tveimur sögum, en hér er tengi-
liður, Áslaug dóttir Sigurðar Fáfnisbana
og drottning Ragnars loðbrókar. Henni
á Árni það að þakka, að hann getur
rakið ættir sínar og Jóns sýslumanns
Árnasonar til Völsunga, enda mun Ás-
laug sköpuð af íslendingum til þess að
þeir rnættu kallazt afkomendur Sigurðar
Fáfnisbana. Árna þykir vænt um hana
og lofar fegurð hennar meir en sagan
gefur efni til. Þetta er lengsti rímna-
flokkur hans, 36 rímur, og einn hinna
lengstu, sem ortir hafa verið. Lcngri
rímnaflokkar rnunu ekki fylla tug. Árni
lauk Völsungarímum 1758, en af man-
söngum þeirra má sjá, að þær eru að
minnsta kosti tvcggja ára vcrk.
I mansöngum ræðir Árni oft um skáld
skap sinn og minnist sérstaklega þcss,
hver geðfró sér sé að yrkja. Mansöngur
tólftu rímu hefst á þessum erindum:
Listug þegar Ijóða norn
lætur glæsta Sigtýrs horn
koma hér að mundurn mín,
minnið gleðst og hyggjan fín.
Væri þá, hvað ekki er,
angurs mein í hrjósti mér,
gleðinnar lilja gcði í
grær og blómgvast út af því.
Fyrsta erindi mansöngs nítjándu rímu:
Stikluþáttur gjöri geð
glaðvært þennan tíma,
hragarháttur list fær léð,
lifi eg sáttur nær sem kveð.
34. ríma er kveðin undir bragarhætti,
sem Árni fann og nefndi þrístiklu:
Skjaldan tömum hátta hömum
hlýt eg sömu búast,
mín þrístikla Ijóða lykla
lætur ei rnikla snúast.
Árið 1759, árinu eftir að Árni lauk
Völsungarímum, orti hann rímur af
Hallfreði vandræðaskáldi. Þær eru 12.
Ráða má af mansöngum, að þær séu ortar
á vetrarmánuðum framan að jólum. Árni
segist vera vanur að ljúka rímum sín-
um fyrir jól: