Andvari - 01.10.1963, Síða 49

ANDVARI
ÁRNI BÖÐVARSSON SKÁLD
167
lcndingn sögur, þjóðsögur og ÞiSriks saga
af Bern. Tröllakvæði er til í handriti
Árna.
Árna Böðvarssyni er eignað stutt kvæði
undir dróttkvæðum Iiætti urn Þorleif
jarlaskáld, sem að vísu er aðeins til í
mjög ungu handriti, en hvergi er kvæðið
öðrum eignað. Fyrirsögn þess i handrit-
inu: „Vísur um fornmanninn Þorleif jalla-
skáld kveðnar af Árna Böðvarssyni“.
Rútukvæði er merkast kvæða þeirra,
sem Árni orti um efni úr fornum fræð-
um. Skáldið biður völvu, sem Rúta hcitir,
að sýna sér Óðin, hún segir honum að
leggja vangann undir handarkrika sinn
og merkja fyrir sér odd Gungnis. Skáldið
hótar að drepa Óðin ef það nái að líta
hann augum. Rúta synjar hónarinnar
hlæjandi, cn fræðir skáldið um heiðin
goð. Sá fróðleikur er að mestu úr Snorra-
Eddu og Völuspá, cn einnig er notuð Rígs-
þula og hinn latneski texti Saxa af Bjarka-
málum. Kona Böðvars bjarka heitir Ilrút
á voru máli, en Ruta er hin latneska mynd
nafnsins hjá Saxa. Bjarki biður hana að
sýna sér Óðin, en hún segir honum að
horfa undir handarkrika sinn, ef hann
vilji sjá guðinn. Bjarki segir, að ef hann
fái auga fest á Óðni, skuli hann ekki fara
kvikur úr Hleiðru. Sams konar efni er
í Hrólfs sögu kraka, þar sem sagt er frá
Skuldarbardaga, en auðsætt er, að Árni
notar Saxa. Af Danasögu hans átti Jón
sýslumaður tvö eintök, og hefur Árni
sennilega átt honum að þakka kynni sín
af þeirri bók. Það er einnig eftirtektar
vert, að Árni notar Rígsþulu, sem á hans
dögum var ekki til á prcnti og mjög fá-
gæt í handritum. Líklega hefur hann
um hendur Jóns sýslumanns fengið upp-
skrift af henni eftir Ormsbók í Árnasafni,
en hún geymir það eddukvæði ein skinn-
bóka.
Þó að í Rútukvæði sé ort um efni úr
norrænni goðafræði cru goðin öðrum
Jrræði löstuð. Ferðalag Heimdallar, sem
frá segir í Rígsþulu, er kallað húsgangs-
för og valkyrjur bera fölsuð aúgu.
Rútukvæði er til í eiginhandarriti Árna
Böðvarssonar.
Flér að framan er getið kvæða og vísna,
sem Árni Böðvarsson orti til kvenna. En
mesta kvennalofskvæði hans er ekki beint
til neinnar konu persónulega, heldur er
það lof almenns efnis um góðar og rniklar
konur að fornu og nýju, aðallega um ís-
lenzka kvenjrjóð í samtíð skáldsins. Kvæði
þetta nefnir Árni íslands kvenna lof. Það
er hrynhend drápa 42 erindi að lengd
auk stefs, sem er eitt í kvæðinu, hálft
erindi, sem skotið er inn á eftir sjöunda
hverju erindi drápunnar og síðast endur-
tekið í lok hennar. Nokkuð vantar á, að
hér sé fylgt fornurn reglurn drápugerðar,
en hrynhendur háttur er að rniklu leyti
rétt kveðinn. Áhrifa frá Lilju gætir í
kvæðinu. Fyrsta erindi:
Lifni dáðum lífsins æðar,
Ijómi sólar yndis blómi,
allir kraftar hamingju hollir
hjartað prýði dýrsta skarti,
meðan Ijóst eg mæri beztar
menja jarðir Hólma Garðars
fríðar gæða forkláraðar.
Flest ]iar hjálpi til hið bezta.
Síðan minnist skáldið tiginborinna
kvenna, sem fvrstar gistu ísland, svo sem
Auðar djúpúðgu. Sízt má þó niðjum Völs-
unga gleymast „vor formóðir kosta kjör-
in“, Áslaug, dóttir Sigurðar Fáfnisbana.
En þó að slíkar konur eigi ævarandi
frægðarorð skilið, telur skáldið kristnar
konur „vegligustu á vorum dögum" fræg-
ustu fornaldarkonum frcmri. Enda er
kvæðið, þegar fyrsta stefjamáli sleppir,
um átjándu aldar kvenþjóð hér á landi:
íslands falda eru Hnossir
öllum betri í veraldar tetri,