Andvari - 01.10.1963, Page 42

160
BJÖRN K. ÞÓRÓLFSSON
ANDVARI
latnesk fræði, einkum skáld. Skýringar
þær, sem hann samdi á latínu við Brá-
vallarímur, sýna, að hún hefur verið hon-
um vel tiltæk. í Rútukvæði notar hann
efni úr Danasögu Saxa.
Arni var ágætur skrifari, enda er mik-
ill hluti skáldskapar hans til í eigin
handarritum, og í handritum, sem hann
hcfur eftir sig látið, eru einnig ýmsar
rímur annara skálda og margt fleira eftir
aðra, gamalt og nýtt.
Elzt skáldskapar, sem geymzt hefur
eftir Arna Böðvarsson, er Hugaríma ort
1733. Elni hennar er ómerkileg dæmi-
saga og ólíkt þeim rímnaefnum, sem hann
valdi sér síðar á ævinni, enda nefnir
hann hana ekki, þar sem hann telur
rímur sínar að ævistarfi svo til loknu í
mansöng þrettándu rímu af Agnarsævi.
1 mansöng sjöundu Brávallarímu segist
hann af glópsku ungrar tungu hafa ort
rímur, sem ekki sé ráð að nefna, og nrá
telja víst, að meðal þeirra sé Hugaríma,
þó að hann bindi í henni nafn sitt. í
flokk slíkra rímna mun einnig skipað
rímum af Jóni leiksveini, sem Hálfdan
Einarsson og Þorsteinn Pétursson segja,
að Arni hafi ort, og segir Hálfdan að þær
hafi verið átta. Treysta má samhljóða
vitnisburði svo merkra fræðimanna, en
i rímnatali sínu nefnir Árni ekki Jóns
rímur leiksveins, og nú eru þær ekki til
eftir hann. Virðist að mestu hafa farið
eltir óskum hans um rímur þær, sem
hann vildi láta hyljast gleymsku. Að vísu
telur hann ekki fram Grobbiansrímu þá,
sem hann orti að mestu leyti og enn er
til, en um Grobbiansrímur gegnir sér-
stöku máli. Þær eru öfugmæla heilræði,
enda öðru nafni kallaðar Háðgælur, og
þeir, sem þær ortu, voru ekki vanir að
leggja beinlínis nöfn sín við þær, þó að
þeir hafi hvorki viljað láta þær gleymast
né hirt að dylja hverjir ortu. Óvíst er,
hvenær Árni orti Grobbiansrímu sína.
Tveim árum eftir að Árni orti Huga-
rímu orti hann kvæði undir fornyrðislagi,
sem hann nefnir Álfamál og bindur nafn
sitt í kvæðinu. Það á að vera kviða kveðin
Óðni ort að fyrirmynd Völuspár. Hana
hefur Árni þekkt úr útgáfu Resens af
eddukvæðum, en auk hennar notar Árni
tvö eddukvæði önnur, Vegtamskviðu
(Baldurs drauma) sem hann hefur þekkt
úr hók eftir Thomas Bartholin, og Þryms-
kviðu, sem Árni hlýtur að hafa þekkt úr
handritum, því að hún var ekki fyrr
prentuð en í fyrsta bindi Sæmundar-
Eddu 1787, ellefu árum eftir lát hans.
Fróðleikur hans í goðsögnum er furðu-
mikill, þegar um rúmlega tvítugan rnann
er að ræða, þó að skólagenginn væri, því
að ekki var norræn goðafræði lesin í skól-
um hinna gömlu biskupsstóla. Það kemur
víða fram í skáldskap Árna, að hann hef-
ur mætur á eddukvæðum. Þó er hann
ekki hrifnari af heiðnum goðum en svo,
að í Álfamálum lætur hann Óðin detta
af baki og nefbrotna, þegar hann ríður
Sleipni á fund völvunnar, scnr frá er
sagt í Vegtamskviðu. Árni er ekki blind-
ur dýrkandi fornaldar, þó að hann velji
sér forn yrkisefni og reki ætt sína til
Völsunga.
Ekki er fleira af skáldskap Árna Böð-
varssonar en Hugaríma og Álfamál tíma-
sett fyrir 1740. Ekki þarf að efa, að hann
hafi ort meira fram að þeim tíma, en
yngra mun flest vera, sem geymzt hefur
cftir hann.
Upp úr 1740 hefjast þær rímur Árna
Böðvarssonar, sem hann kannaðist við á
efri árum, og eru þær allar til enn. Mikill
handritafjöldi sýnir vinsældir þeirra og
allar eru þær til í eiginhandarritum skálds-
ins, sumar í mörgum. Fernar rímur eftir
Árna hafa komizt á prent. Hann tíma-
setur allar rímur sínar nema sinn hluta
af Ulfarsrímum. Oftast greinir hann í
lok hverra rímná ártalið, þegar þær eru