Andvari - 01.01.1948, Side 34

30
Þorkell Jóhannesson
andvari
í því máli voru ýmsar blikur á lofti og þurfti alls við, áður
lauk. Honum var það einkum að þakka, að Kanadastjórn stofn-
aði í tilefni af Alþingishátíðinni Kanadasjóðinn til styrktar
íslenzkum námsmönnum, er stunda ætla framhaklsnám i skól-
um eða vísindastofnunum í Kanada. Frá stofnun þessa sjóðs
var að fullu gengið 1933 og ákveðið, að hann skyldi vera 25
þús. dollara, og var það alhnikið fé á þeim krepputima, sem
þá gekk yfir. Þessi rausnargjöf var í raun og veru stórkostleg
viðurkenning á þjóðhollu og þjóðnýtu starfi íslendinga í
Kanada, jafnframt því sem ættjörð þeirra var heiðruð. Hér
var því marki náð, sem sira Rögnvald Pétursson og ýmsa
aðra forvígismenn íslenzkra þjóðræknissamtaka vestra hafði
um dreymt, að þeir mætti, þrátt fyrir fámenni sitt, verða
metnir engu miður miklu öflugri og mannfleiri þjóðum lands-
ins og halda þó fast við þjóðerni sitt. Hér var að vísu heiðrað
framtak íslendinga vestra, sem brýnt var fyrir landnemunum á
fyrsta ísléndingadeginum fyrir 50 árum siðan. En því aðeins
hafði þeim heiður hlotnazt, að þeir höfðu gætt vel samheldn-
innar og að varðveita þjóðerni sitt! Þetta var öllum ljóst, og
ég ætla, að þjóðræknissamtök íslendinga í Vesturheimi hafi
enga öflugri uppörvun hlotið en þessa, og munu þau líka lengi
að henni búa. Áhrifum og atbeina síra Rögnvalds var það líka
að þakka öðru fremur, að þjóðþing Bandaríkjanna heiðraði
ísland á þann hátt sem það gerði 1930, er það lét reisa hér
stytlu Leifs hins heppna. Sii vinargjöf hinnar miklu þjóðar
Vínlands hins góða mun lengi verða óhrotgjarn minnisvarði
um forn og ný aírek íslenzkra landnámsmanna.
VIII.
Rögnvaldur Pétursson unni mjög hvers konar vísindum,
maður víðlesinn og ágætlega að sér, einkum um söguleg efni.
í viðræðu var hann allra manna skemmtilegastur. Hann var
stálminnugur, og lágu honum jafnt á tungu tilvitnaðir í ný rit
og forn l'ræði. Hann var flestum mönnum fróðari um íslend-
inga vestra, ættir þeirra og uppruna, hagi þeirra og örlög. Á
ferðum sínuin um bvggðir íslendinga vestra og svo i Winnipeg,