Andvari - 01.01.1948, Side 37

ANDVAHI
Rögnvaldur Pétursson
33
bókmenntir og skáld, sem myndi sóma sér með hvaða þjóð
sem vera vildi. Það er efalaust örðugt að vera skáld með smárri
þjóð, og saga okkar vitnar nógsandega um þau kjör, er skáld
vor hafa átt við að búa löngum. En hafi þetta verið örðugt
hér á íslandi, má fara nærri um það, að slíkt hafi þó enn
þyngra veitt með frændum vorum vestra, vegna enn meiri
mannfæðar og örðugleika um útgáfu og laun fyrir sltáldverk.
Oftast voru dálkar vikublaðanna eina athvarf íslenzku skáld-
anna vestra, jafnt hagyrðinganna sem snillinganna, sjálfsagt
launalaust að öllum jafnaði. Stórskáldið Stephan G. Stephans-
son er glöggt dæmi um þetta umkomuleysi. Hann var hálfsex-
tugur að aldri, þegar nokkrir vinir hans höfðu samtök um
það að kosta prentun á þremur fyrstu bindum af kvæðum
hans, Andvökum. í þeim hóp var Rögnvaldur Pétursson og
ýinsir helztu vinir hans og samstarfsmenn. Þetta var á árun-
um 1907—1909. Árið 1916 gekkst síra Rögnvaldur fyrir því að
láta prenta kvæðasafn Kristins skálds Stefánssonar, Út um
vötn og velli. Kristinn Stefánsson var einn í landnemahópnum
uiiltla 1873, samferðamaður Stephans G. Stephanssonar, mikil-
hæfur gáfumaður og gott skáld, frægt dæmi um íslenzkan lista-
*nann, er brýzt fram til mikils listaþroska og menningar við
hörð kjör erfiðismannsins og fátæklingsins. Ég ætla, að hann
niyndi enn liggja óbættur hjá garði, ef síra Rögnvaldur hefði
ekki greitt lausnargjaldið vegna þjóðar sinnar. Öllu affara-
nieiri var þó stuðningur sá, er hann veitti höfuðskáldi íslend-
lnga vestra, Stephani G. Stephanssyni, á efri árum hans. Hann
annaðist um útgáfu á þremur seinni bindunum af Andvökum
1923—38 og sparaði til þess hvorki fé né fyrirhöfn. Og hann
safnaði saman bréfum Stephans og öðrum ritum í óbundnu
máli og hafði svo um búið, áður en hann féll frá, að tryggt
var, að þetta væri prentað. Mun því verki lokið nú í haust.
Ég skal ekki víkja nánara hér að sambandi þeirra Rögn-
valds og Stephans hin síðustu ár skáldsins, því að það liggur
1111 næsta Ijóst fyrir þeim, sem um það vilja fræðast, af bréf-
Uln Stephans til Rögnvalds. Mótblástur sá, er Stephan sætti
Vestra á árunum um og eftir 1920, var furðulega illkynjaður