Andvari - 01.01.1928, Side 39

Andvari
Þingstjórn og þjóÖstjórn
37
samin. í henni var málskot lögleitt við öll mikilvæg mál,
og þó að hún kæmist aldrei í framkvæmd, þá hafði hún
þó þá þýðingu að koma þessari hugsjón út um heiminn.
í Frakklandi hefir þjóðaratkvæðagreiðsla oft verið notuð
til þess að ráða stórmálum til lykta. Þannig voru stjórn-
arskrár þjóðstjóranna, ræðismannanna og Napóleons
fyrsta og þriðja samþykktar með almennri atkvæða-
greiðslu kjósenda í landinu.
í Sviss, hinu gamla móðurlandi þjóðstjórnarinnar, hefir
málskot lengi verið notað í ýmsum myndum, en í stjórn-
arskrá svissneska sambandsríkisins frá 29. maí 1874 er
það fyrirskipað við stjórnarskrárbreytingar. Auk þess
verður að bera öll lög, sem sambandsþingið hefir sam-
þykkt, undir atkvæði þjóðarinnar, ef 30000 kjósendur,
eða 8 af 25 fylkjum í sambandinu, krefjast þess. Ef
meiri hluti greiddra atkvæða er á móti lögunum öðlast
þau ekki gildi, enda þótt þingið hafi samþykkt þau í
einu hljóði. Málskot hefir einnig verið lögleitt í öllum
fylkjunum, og í sumum er það fyrirskipað í öllum mál-
um, hvort sem kjósendur æskja þess eða ekki. I sum-
um fylkjum hafa kjósendur einnig frumkvæði að málum.
Ákveðinn hluti þeirra getur neytt þingin til að taka mál
til meðferðar, hvort sem þau vilja eða ekki. Sú hefir
orðið raunin á, að við þjóðaratkvæðagreiðslu hafa málin
oft fengið önnur lok en í þinginu. Hvað eftir annað
hefir þjóðin fellt lög, sem þingið hafði samþykkt, og
engu síður frjálslynd lög en íhaldssöm.
En yfirleitt má segja, að málskotið hafi unnið á móti
illa undirbúnum lögum og flaustri í afgreiðslu þingmála.
Þetta hefir leitt til þess, að meiri festa hefir verið í
svissneskri löggjöf, en í flestum nágrannalöndum. Það
má segja svo, að nálega allur hinn menntaði heimur
hafi fylgzt vel með því, sem gerzt hefir í Sviss, og