Andvari - 01.01.1883, Page 104

102
Um hinn lærða skóla
ÍslendÍDgar, og sannast þar að «heimskt er heima
alið barn».
En eins og það er nauðsynlegt lífi hverrar þjóðar
að læra af útlendingum, eins verða menn og að gæta
hófs í þeim hlut sem hverjum öðrum; meira má eigi
sækja til þeirra, en þörf er á; og þá er aðalreglan þessi,
að fyrst er að gæta nákvæmlega að, hvað vjer getum
fengið hjá sjálfum oss, og hvað vjer þurfum að læra af
öðrum, eptir því sem til hagar hjá oss, og hvernig þetta
hvorttveggja má svo haglega saman fella, að það sýnist
hafa átt saman frá öndverðu. Eins er nú og, ef vjer
viljum við halda skóla vorum með reglugjörðum og
breytingum til batnaðar, þá er gott að læra af öðrum,
þó svo, að vjer tökum það fyrst og fremst til greina,
hversu til hagar landi voru og háttum, og hvers vjer
þurfum nauðsynlega með, og vjer getum eigi sjálfir veitt
oss. Um fram allt megum vjer ekki sleppa samning
slíkrar reglugjörðar við ráðgjafa íslands, eða þá menn,
sem þekkja lítið til hvernig hagar á landi voru, eins og
gert var um 1550, þegar biskupum var skipað að
semja reglugjörð handa íslandi, en þeir «afsökuðu sig
innvirðugliga frá að semja reglugjörðina, en kváðust
mundu með ánægju skrifa undir það sem «hinir há-
lærðu» semdi í Kaupmannahöfn handa þeim». (Ný
Fjel. r. II, 102). En að mínu áliti er þetta sá stórkost-
legi galli á gjöf Njarðar, skólareglugjörð Nellemanns
1877, sem hann hefir samið eptir hinum dönsku skóla-
lögum Halls (1871), og að nokkuru leyti og eptir áliti
nefndar þeirrar, er alþingi fal landshöfðingja að nefna
hjer um árið, en sú nefnd mundi ekki eptir því, að
hún átti að semja lög fyrir íslenzkan skóla, og því fór
sem fór. Nellemann tók ýmislegt úr áliti þessu, sem
bann hugði at betra væri, t. a. m. ákvæðið um
byrjun og enda skólaársins, sem árinu á eptir var
ængið breytt til þess sem áður hafðiverið; þetta er eitt