Skírnir - 01.12.1918, Page 29

rSkírnir]
Erasmua frá Rotterdam
299
vegna þess, að hún tældi menn burt frá sannri yfirbót.
Munkdómurinn var skaðlegur vegna þess, að hann taldi
mönnum trú um, að þeir gætu af eigin rammleik áunnið
guðs náð. I þessum atriðum var Erasmus aftur á móti
rólegur. Kvíði um sálarheill hans kvaldi hann aldrei.
Báðir komu þeir til Rómaborgar, Lúther og Erasmus.
Báðir féllu í stafi yfir spillingunni þar. En áhrifin á þá
voru þó næsta ólík. Erasmus dáðist að mörgu innan um
spillinguna. Hann var hrifinu af listaverkunum í bænum.
Hann dáðist að lærdómi og listfengi margra við páfahirð-
ina. Hann fann hve alt var hér heflaðra og siðaðra en
í ruddaskapnum norðurfrá. Lúther sýnist aftur á móti
hafa verið blindur fyrir þessu öllu. Engin merki sjást
um það, að hann hafi virt listaverkin í Róm viðlits. En
hann skreið á hnjánum upp hinn heilaga stiga, til þess
að ávinna 10000 ára syndalausn, og hljóp frá einni kirkj-
unni til annarar. Og hjarta hans brann í honum, þegar
hann hugsaði til þess, að á þessum háhelgu stöðum skyldu
ekki mennirnir einnig vera heilagir í líferni sínu, heldur
saurga staðinn með léttúð og illum lifnaði.
Sagan hefir sýnt, að það var Lúther, sem lagðist
dýpra. Skynsemin sýnist eiga svo undra lítinn þátt i
hegðun mannanna og gangi sögunnar á örlagastundum
mannkynsins. Það eru tilfinningarnar, sem leika þar höt'uð-
hlutverkin. Skynsemi og hugsun megna lítið móti æstum
tilfinningum. Þar verður önnur æst tilfinning að koma á
móti. Jarðföstum björgum verður sjaldan ]yft. Þau verð-
ur að sprengja.
Erasmus vildi lyfta bjarginu. Hann hefði visast ekki
getað það. En til þess kom heldur ekki. Hann var að
byrja að neyta sín, þegar Lúther kveikti í tundrinu.
V.
Hvernig átti Erasmus að snúa sér í þessum nýju bylt-
ingum? Að ýmsu leyti var hann hliðhollur andmælum
Lúthers. Hann vissi, að syndalausnasalan var svívirða,
þó að hann bygði það á öðru en Lúther. Hann sá að