Skírnir - 01.12.1918, Blaðsíða 86

372
Ritfregnir
[Skírnir
fariS þór annars að Hfa af efnunum, sem þór hafiS fengiS eftir
manninn ySar? Hvernig haldið þór, að þau séu undir komin?
Hann byrjaSi bláfátækur eins og eg. Hann dó auSugur maSur.
Hvernig haldið þór, að hann hafi fengiS efnin?........Hann fekk
þau meS því aS kaupa alla hluti svo ódýrt og selja alla hluti svo
dýrt, sem honum var unt .... Hann fekk þau meS því aS sjúga
alt af dálítiS meira en ySur mundi finnast, aS honum hafi boriS, út
úr hverjum manni, sem hann átti viSskifti við«.
Hefir skáldiS hór gripiS á kýlinu, ^tekið vandamál til um-
ræðu«, sem reyndar mun erfitt úr aS leysa, nema mönnunum iær-
ist að lifa í sambýli hverir við aðra, eins og Einar Kvaran hugsar
sér þaS. NokkuS mætti þó gera að því aS stemma stigu fyrir
braskinu eða takmarka það með lögurn (sbr. kenningar Henry Ge-
orge), og engin efi er á því, að eitthvaS mun gert til að bæta úr
þessu misrétti að ófriSnum loknum.
S a m b ý 1 i er tímabær bók, bók með göfugum hugsjónum,
•bók með boðskap til okkar allra. Hafi skáldiS beztu þökk fyrir
hana.
AS nokkru leyti er lík stefna í sögunni Jón á Vatns-
enda eftir SigurS HeiSdal, sem fór svo laglega á stað með
S t i k 1 u r i fyrra vor. Jón á Vatnsenda er í sagna«afni
(eða kafli úr sagnaflokki?), er höfundurinn kallar Hræður (Rvík.
1918 FólagiS j>Hlynur«). Hún er um tvo menn, sem sýnast og
I/ka þykjast vera andstæðingar, þá Jón bóuda á Vatnsenda og síra
Einar á Stóruvöllum. ÞaS er líka töluverður munur á þeim. Jón
er framfaramaður mikill og hefir komið á mörgum umbótum á jörS
sinni og búi og er alt af aS viða aS sór nýjum og nýjum verkfær-
um og öðrum áhöldum. Altaf er hann á undan öðrum, enda er
hann oddviti í sveitinni. Þetta vekur talsverðan úlfaþyt í sveit-
inni. Margir eru íheldnir og líta tortrygnisaugum á þessi fyrir-
tæki hans, skoða þau hógóma einn, og halda að Jón muni ein-
hvern tíma kafna í skuldasúpunni, því að koatnaðarsöm eru þau.
Aðrir öfunda hann og þola honum illa að vera höfSi hærri en allur
lýSur. Hann gengur einnig á undan á andans sviðum; hann er sjálfur
mentaður og víðlesinn og gengst fyrir aS breiða út kunnáttu og ment-
un meðal sveitarmanna. Hann stofnar m. a. lestrarfólag og safnar
mörgum mönnum í það, og þegar dofnar yfir því, stofnar hann glímu-
fólag, sundfélag, söngfólag. En mentun hans hefir gert hann aS
fríhyggjumanni og fráhverfan kirkjunni. Finnur hann þar helzti
mikið af kreddum, er standa hollri þróun mannkynsins fyrir