Skírnir - 01.12.1918, Blaðsíða 92

-378
Ritfregnir
[Skírnir
Hefir höfundurinn hér skapaö nýjan »politisk kandest0ber« (Vefara
með tólf kónga viti), sem flestir menn kannast viö. Sumpart befir
höfundurinn haft sórstaka »lifandi fyrirmynd«. Sokki verður á
endanum ritstjóri »Alþýöublaðsins«, sem um leið verður málgagn
bœnda.
Ágætar eru einnig lýsingarnar á samsætinu í skipinu, á ýms*
iim mönnum, sem bregður fyrir þar, á ræðunum, sem haldnar eru
(þar, á ofdrykkjunni, á áfengisinnsmygluninni o. fl.
Áxel Thorsteinsson er hugsæismaður eins og fyrnefndir höf-
undar, en bjartsýnn er hann eigi eins og Einar Kvaran og Sigurð-
ur Heiðdal, jafnvel ekki eins og Jón Trausti, sem er reyndar stund-
um nokkuð efunargjarn að því er til sums kemur, sem alment er
álitið gott og blessað, en þó er alls ekki bölsýnn. Þó er Axel Thor-
steinsson eiginlega ekki svartsýnn, heldur öllu fremur angurvær. Það
hvílir angurværðablær yfir flestum sögum hans. Þaö er líka annað
einkenni á þessum höfundi. Hann er ekki að eins hugsæismaður,
hann er líka nokkuð rómantiskur. Það stendur í sambandi við
,það, að hann er meira ljóðskáld en hinir, þó að honum hafi hingað
til tekist betur að semja sögur en að yrkja kvæði. Það er eins
x>g eitthvað óverulegt, en yndislegt og aðlaðandi við sögur þessa
skálds.
Börn dalanna, Nokkrir söguþættir I—II (Rvík. 1918
Bókaverzlun Arsæls Árnasonar), marka mikla framför í ritstarfi
skáldsins. Hór eru tvær sögur, sem þó standa í nokkru sambandi
hvor við aðra, gerast í sömu sveit og á sama tíma.
Þegar Högni litli dó (þáttur úr sögu fólksins á Sól-
bakka) er lítil, látlaus saga um lítinn gáfaðan dreng, sem dreymir
um að verða duglegur smiður eins og faðir hans og gleðja foreldra
sína og systkin með að búa til ýms smíði og gefa þeim. En draum-
arnir fá voveiflegan enda. Litli drengurinn ofkælist í þokunni,
•meðan hann er að sitja hjá, og deyr úr brjósthimnubólgu. Er
hann öllum harmdauði. Sagan er bæði átakanleg og gullfalleg.
Einkum er snotur lýsingin á kvíða og dapurleika heimamanna,
meðan Högni liggur veikur. Náttúrulýsingar eru yndisfagrar.
Hin sagan heitir N e i s t i, —r- og kemur Sólbakkafólkið nokkuð
við hana. Neisti er nafn á hesti, sem verður til þess að færa tvö
.ungmenni samati. Það vill þó svo til — til allrar ógæfu —, að
þau eru hálfsystkin, og þau verða að skilja.
Ástríður á Fosstúni er gift Högna, en hefir áður elskað Gunn-
ar í Svartárkoti, og Böðvar er sonur þeirra og ekki Högna. Hún