Skírnir - 01.12.1918, Page 38

324
Erasmus frá Rotterdam
[Skírnir
árin færðust yfir liann. Og þegar dauðinn svo loks kom,
gat hann fagnað honum sem vini. Það var 12. júlí 1536.
Þá var Erasmus í Basel, en þar hafði hann alið aldur
sinn lengst af hin siðustu æfiár sin. Hann var jarðaður
í dómkirkjunni með mikilli viðhöfn
Erasmus er i flestu einstakt barn sinna tíma, svo að
lesa má aldarandann út úr persónu hans og skrifum. En
þó verður því ekki neitað, að hann átti fálmarma, sem
gripu óraveg fyrir sig fram, og könnuðu huldulönd fram-
tíðarinnar. Má þar 'éinkum nefna baráttu hans fyrir and-
legu frelsi, sem í ýmsu minnir á vorn tiraa. Hann vekur
upp frumheimildir kristninnar og vill byggja á þeim ein-
um Hann vill afnema. einokun og einveldi trúfræðinnar.
Umburðarlyndi hans og hatur á öllu ofsóknafargani fer
og i sömu átt.
En það, sem dró úr áhrifum hans, var fyrst og fremst
það, að samtíð hans fylgdi honum ekki. Til þess að ná
tuttugustu riminni þurfa flestir að feta hinar nítján. Það
eiga ekki nema svo fáir vængi snillingsins. Giettir fekk
sitt ólán af sjálfri atgerfinni. Fyrir hana fekk hann álög-
urrar Gláms Erasmus scé svo margnr tröppur, að hann
stóð einn uppi. Það voru álögurnar, sem liann hlaut
fyrir sína atgerfi. Annað var það, að liann hitti á slika
byltingatíma, hann, andstæðingurinn allra byltinga. —
En auk þess var sá hlutur á ráði lians, sem hlaut að
draga úr áhrifum lians í trúarbrögðunum, en hann var
sá, að þau ristu of grunt hjá honum ejálfum. Iiann var
vísindamaður og snillingur. Það var mest fyrir áhrif frá
vinum hans hinum ensku, að hann hneigðist að kirkjunni.
og trúmálunum yfirleitt. En trúarhitinn gat aldrei náð
hjá. honum suðumarkinu. Þar var altaf nýmjólkurvelgjan.
Og þegar jarðhitinn eykst, svo að hver hola og hver pytt-
ur gýs vellandi vatni, þá er hætt \ ið, að sú laugin gleym-
ist, sem aldrei getur nema volgnað.