Skírnir - 01.12.1918, Page 28

•298
Erasmus frá Rotterdam
[Skírnir
sjálfiir gerast foringi að siðbót kirkjnnnar, afnema mis-
skilning trúarlærdóma, hjátrú, ólifnað klerka o. s. frv. og
þjóðhöfðingjar, eins og Hinrik VIII. og Karl V. keisari
mundu styðja, hann mcð ráði og dáð. Vér þykjumst nú
þekkja þessa menn,- ekki sízt Leó, of vel til þess, að nokk-
urs slíks gæti verið af þeim að vænta. En það var alls
eigi kyn, þótt Erasmusi litist vel á horfurnar.
En svo á einni svipstnndu varpast allir þe3sir draumar
óþyrmilega til grunna. Þegar himininn var sem friðsam-
legastur, dregur skyndilega upp geigvænlegt þrumuský,
og áður en nokkurn varir leit'tra eldingar um himininn
þveran og endilangan, og þrumurnar skaka löndin. Sá
maður er stiginn fram á leikvöll sögurmar, sem dýpra
mark hefir sett á minnisspjald kirkjunnar en nokkur ann-
ar á síðari öldum. Marteinn Lúther er korninn til sög-
unnar.
Vart er unt að hugsa sér tvo ólíkari menn, sem þó
berjast fyrir sömu hugsjónum, en þeir voru Erasmus og
Lúther. Það, sem fyrir Lúther skifti mestu máli, var
aukaatriði fyrir Erasmus; en það sem Erasraus mat mest,
var hégómi einn i augum Lúthers. Erasmus treysti því,
að góð og heilnæm fræðsla mundi koma til vegar siðbót.
Þá hyrfi hjátrúin, þá mistu munkarnir skaðræðisvald sitt
á fólkinu og þá héldist prestuuum ekki lengur uppi að
lifa gagnstætt því, er vel sómdi. Þá væri ekki lengur
hægt að troða alls konar heimsku í fólkið, og halda því
svo sofandi við trúna. Að þessu miðaði alt starf Eras-
musar. Hann gaf út nýja testamentið. Plann gaf út rit
kirkjufeðranna og hann ritaði sjálfur. Lúther ú hinn bóg-
inn leit á þetta alt sem mesta aukaatriði. Hann var að
vísu lærður vel, en þó var hann aldrei með lífi og sál í
lærdómnum, eins og margir af húmanistunum um hans
daga. Hann var sjúlfur býsna hjátrúarfullur, fullkomið
barn síns tíma í því efni. Það sem keyrði hann af stað,
voru eingöngu trúarlegar hvatir. Hann sá bæði sína eigin
sál og annara sálir í voða. ogþaðkynti bálið í bi jósti hans.
Syndalausnarsalan var andstygð í hans augum, eingöngu