Skírnir - 01.12.1918, Blaðsíða 26

296
Erasmus frá Rotterdain
[Skirnir-
að orði: »Þarna er hann lifandi kominn, hann gamli kunn--
ingi okkar«. Hann var sjálfur hámentaður maður og dáð-
ist að listfenginni hjá Erasmusi. En liann var hirðulaus-
um alt, og þótti ekkert að því, að betlimunkarnir fengjm
á baukinn. Og það var snildin á »Moria«, að þó að svip-
an væri látin dynja svona miskunnarlaust á kirkjunni, þái
var hvergi eitt orð sagt, sem hægt var að hafa á. HvergÞ
varð vart villutrúar, alt var vandlætingarsemi, og hún var
leyíileg — vitaskuld.
Þó var það önnur bók frá hendi Erasmusar, sem
margfalt víðtækari áhrif fékk, bæði í bráð, og þó allra-
helzt til langframa, og það var nýja testamentið. Árið
1516 gaf Erasmus út nýja testamentið alt, gríska textann--
með latneskri þýðingu, frábærlega góðri, og auk þess með-
inngöngum og skýringum eftir sjált'an hann. Þessi útgáfa,
sem fyrst kom nýja testameotinu í hendur alls fjölda-
lærðra manna, gerði á svipstundu, eins og Froude segir,.
»andlegan jarðskjálfta«. Hundrað þúsund eintök voru á
svipstundu rifin út á Frakklandi einu. Allir sáu, að hén
var opnaður fyrir þeim nýr heimur, kenning frelsarans
sjálfs, háleit og einföld, og harla ólík scótista guð-
fræðinni. 0g þessi bók, sem meira en nokkuð annað bjó
í haginn fyrir siðbót Lúthers, var gefin út með árituðu
leyfi páfans.
Rúmið leyfir ekki að gefa hér sýnishorn af athuga-
semdum Erasmusar. Hann jók þær og endurbætti jafnt
og þétt, með hverri nýrri útgáfu. Þar er komið við alt
mögulegt í kenningum og siðum kirkjunnar, og fiett með-
hárbeittum læknisknífum ofan af meinsethdunum. En það-
sem mestu orkaði þó ósjálfrátt, var það, að hér komu að-
finslurnar ekki fram í neinu flugriti, heldur sem skýring-
ar á sjálfum hinum heilaga texta — að ógleymdu leyfv
hins heilaga föður.
IV.
Erasmus var siðbótarmaður. En hann skildi það orð
á afarólíkan hátt því, sem vér höfum vanist því orði, með^