Skírnir - 01.12.1918, Page 17

Skirnir]
Byg'gingMnálið
287'
en hitt er vafalaust, að þá má stórlega bæta og byggja
allgóð hús á þann hátt.
Eg læt þessi atriði nægja til þess að sýna fram á það,
að flest, sem að verkfræði lýtur í byggingum vorum, er
enn á bernskustigi, og brýn nauðsyn að auka þekkingu.
vora á fjölda atriða.
Þá er sú hliðin, sem að listinni veit, alt ytra og
innra útlit hússins. Að þessu leyti er um beina afturför
að ræða, þó undarlegt sé. Vér höfum slept gamalli, þjóð-
legri og þroskaðri menning og ratað i myrkviðri og menn-
ingarleysi, enda ekki átt kost á leiðbeining eða góðum
fyrirmyndum. Gömlu sveitabæirnir með þykku veggjun-
um, þiljunum fram á hlaðið og grænu bröttu þökunum,
fóru vel í sveit, runnu saman við landslagið eins ognátt-
úrleg börn þess, eins og þeir væru sprotnir upp úr islenzka
jarðveginum. Stærð torfhúsanna og alt þeirra snið var
hyggilega og eðlilega lagað eftir byggingarefninu. Ef
komið var inn í baðstofuna var fast snið á öllu, sjálf-
sagður staður fyrir hvern hlut og hver hlutur á sínum
stað. öll gerð hússins blasti við auganu i sínum einfald-
leik og húsið sýndi augljóslega allan lifnaðarhátt íbúanna.
Alt þetta bar vott um gamla, þjóðlega og þroskaða menn-
ing, en að vísu menningu sem aldrei hafði komist á hátt
stig vegna ókleifra erfiðleika, skorts á byggingarefni, fá-
tæktar manna og harðréttis landsins. Þegar kostur varð á
nýjum byggingaefnum, nýrri þekkingu og allar ástæður
breyttust, þá hlaut einnig byggingalagið að breytast. En
breytingin kom því miður beint frá kaupstöðunum. Bænd-
ur höfðu ekki aðra fyrirmynd en kaupstaðahúsin og
stældu þau, en þau voru aftur ekki annað en miður heppi-
leg eftiröpun eftir dönskum og norskum kaupstaðahúsum.
í stað hlýlegu stóru húsaþyrpingarinnar á gömlu bænda-
býlunum komu einstæðingsleg (meðan önnur útihús eru
óbygð) og oft smekklítil kaupstaðahús, sem áttu sér eng-
ar rætur í landinu eða lífi þjóðarinnar, sum tvílyftir stólp-
ar með rislitlu þaki, en annars sitt með hverju laginu.-