Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1934, Blaðsíða 66

224
Nútíðarbókmentir Bandaríkjanianna.
IÐUNN
tilhneigingu til að leyfa sér enga fegrun, enga til-
gangshelgaða blekkingu. Og við fáum það á tilfinn-
inguna, aö þarna séu engin einsdæmi á ferðinni.
Þetta hafi verið svona um miljónir manna — og enn
hviiflist miljónir niður í kvarnaraugað til að molast
þar miili steinanna.
Hver er svo munurinn á Dreiser og þeim, sem á
eftir koma, sá munur, sem gerir það að verkum, að
hann verði ekki talinn jafn þeim, sumum hverjum, að
listamensku, þrátt fyrir það, að hann er kannske þeirra
skarpskygnastur á viss atriði, snillingur í að skapa
persónur og búa þeim eðlileg örlög? Listin er ef til
vill fyrst og fremst í því fólgin að velja og hafna
meðal vtri og innri staðreynda, skapa sem samræm-
asta heild og varpa sérlegri, en þó sannri og lifandi
birtu yfir viðfangsefnið. En Dreiser leggur fram ótölu-
legan grúa atriða, jafnt þeirra, sem hjálpa til að draga
athyglina að merg málsins, og hinna, sem frekar dreifa
henni. Og stíll hans er oft litdaufur, grár og þungur.
En áhrif hans sem rithöfundar eru stórmikil, og gildi
hans fyrir amerískar bókmentir verður vart fullmetið.
Hann brýtur leið hinni frjálsu hugsun og hinni djörfu
grandskoðun mannlegs eðlis, og hann leggur til þær
athuganir og rannsóknir á mannlegu sálarlífi og við-
horfi þess við ytri staðreyndum, að hin nýju skáld
hafa haft hann að læriföður og leiðsögumanni.
III.
Mikil skáld og miklir listamenn.
1.
Árið 1909 gerðist merkisatburður í menningarlífi
Bandaríkjanna. Sigmund Freud, hinn frægi læknir og