Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1934, Blaðsíða 82
240
'Nútíðarbóknientir Bandaríkjamanna.
IÐUNN
menn ekki kannast við það hér, hve mikill hugsjóna-
bjarmi var um skeið yfir heimsstyrjöldinni í ófriðar-
iöndunum siálfum — og þá ekki sizt í Bandaríkjun-
um. Þar taldi yfirleitt þjóðin sér trú um, að hún
gengi ekki í styrjöldina vegna fjárhagslegra eigin-
hagsmuna, ekki til að bjarga sjálfri sér, heldur vegna
velferðar alls mannkynsins. Hún skyldi hjálpa til að
ieysa fjötra hernaðarþrældómsins og stofna til bræðra-
lags þjóðanna, sem gerði ófrið óhugsanlegan og leiddi
af sér menningarlegt samstarf, sem skapaði hér á
jörðinni þroskans og friðarins Paradís. Allir minnast
Wilsons forseta, en hann var ekkert einsdæmi meðal
Bandaríkjamanna. Miljónir manna stóðu á bak við
hann og hans áform, og þá ekki sízt æskan. Og
æskumennirnir þustu í styrjöldina með hugsjónaeld í
augum. Við þekkjum úr sögunum frá stríðinu, við
íslendingar bezt úr Tiðindcilaust á uestuivigstödvunum,
hve fljótt veruleikinn tætti híalín hugsjóna og fagurra
drauma af unglingunum, sem lentu í skotgröfunum.
Svo kom friðurinn — og þá sást betur en nokkru
sinni áður, hve veruleikinn er grár fyrir járnum, hve
hann er miskunnarlaus gegn veikurn og voluðum,
iive fögur loforð og fyrirætlanir eru lík glitinu á
fiðrildavængjum. Allar hugsjónahallir æskunnar hrundu
eins og spilaborgir, og framtíðin varð eins og dimt og
ógnandi él, sem dregur yfir einmana ferðalang uppi
á veglausri vetrarauðn.
Nú óx gáfaðri Bandarikjaæsku svo i augum til-
gangsleysið og hugsjónadauðinn heima fyrir, að margt
af henni flúði til Frakklands og leitaði sér stundar-
friðar í þeim nautnum, er úrkynjaðasta og lifsþreytt-
asta háménning Parísarborgar hafði að bjóða. Heiman
að, úr iandi Wilsons, heyrðu svo æskumennirnir víg-