Kirkjuritið - 01.04.1971, Blaðsíða 86

Kristur, boðaður af kirkjunni, er ekki sá sami.
Saga og kenning er tvennt ólíkt. Spurningin
um hinn sögulega Jesú hefst með Reimarus.
Það var því maklegt þegar Albert Schweitzer
nefndi fyrstu útgáfu bókar sinnar um rann-
sóknir á œvi Jesú Von Reimarus
z u W r e d e .
Reimarus til Kahler
Mynd sú, er Reimarus dró upp af hinum sögu-
lega Jesú var sannarlega fáránleg og ófrœði-
leg. Jesús var enginn pólitískur byltingarmað-
ur. Heimildir vorar eru algjörlega sammála og
jafnframt traustar í vitnisburði sínum um það,
að hann var mjög andvígur hinum þjóðernis-
legu tilhneygingum Zelotanna á þessum tíma.
Samt sem áður hefir Reimarus komið oss til
að spyrja þess, sem ekki verður umflúið: Hver
var Jesús frá Nazaret? Þessi spurning er bor-
in fram, af því að Reimarus staðhœfði, að hinn
sögulegi Jesús vœri öðruvísi en Kristur, eins
og hann birtist í guðspjöllunum og einkan-
lega í Jóhannesarguðspjalli.
Upplýsingarstefnan fékkst við athugun á œvi
Jesú, og hún reyndi einmitt að svara þessari
spurningu. Þessar athuganir áttu rót sína í
mjög frjálslyndri guðfrœði, sem jafnframt
reyndi að rífa sig lausa frá kenningunni.
Heróp þessarar guðfrœði var: ,,Aftur til Jesú,
mannsins frá Nazaret". Aðalatriðið varð
persónuleiki og trú Jesú, en ekki kristfrœði.
I anda þessa heróps komu út fjöldi œvi-
sagna Jesú. Ekki getum vér annað en brosað,
þegar vér lesum þœr nú. Ævisögurnar eru
mjög margbreytilegar. Rationalistarnir lýstu
Jesú sem siðferðisboðbera. ídealistarnir gerðu
hann að fyrirmyndarmanni. Fagurfrœðingarnir
lofsungu hann sem orðsnilling og socialistarnir
gerðu hann að vini fátœkra og þjóðfélags-
legan umbótamann. Síðan má nefna ógrynni
af gerfifrœðimönnum, sem gerðu hann að
skáldsagnapersónu og löguðu hann eftir sínum
tíma, moderniseruðu hann. Ævisagnaritun
þessi er eingöngu afsprengi óskhyggju. Niður-
staðan varð œvinlega sú, að sérhver hreyfing
og guðfrœðistefna sáu í persónu Jesú endur-
skin sinna sjónarmiða. Hvað hafði farið úr-
skeiðis? Það, að sálfrœði og ímyndun komu
(jafnvel ósjálfrátt) í stað kenningar. Allar þess-
ar œvisögur Jesú hafa það sameiginlegt, að
þœr hafa mótað mynd persónuleika Jesú með
sálfrœði og ímyndun. Orsakir þessa verða ekki
fundnar í heimildum, heldur í því, hve höf*
undarnir beittu sálfrœðinni taumlaust. Það var
sannarlega hrapalegt, að Albert Schweitzer,
sem þó hafði með hispurslausri hreinskilni
greint frá eðli þessarar óskhyggju í bók sinni/
skyldi sjálfur lenda í gildru þessarar sálfrœði-
legu samsetningar, þegar hann túlkaði Matt.
10:23 á þann veg, að vonbrigði Jesú 1
sambandi við vonina um hina nálœg^
P a r o u s i a hafi haft úrslita áhrif í líf'
hans, og hann lagt upp til móts við krossinn
til þess að knýja fram komu guðsríkisins.
Hin svonefnda postitiva guðfrœði tók sér 1
fyrstu fyrir hendur, að bœgja frá þessum til*
raunum sálfrœðilegrar samsuðu, en síðan tók
hún sér stöðu trúvarnar. Samt var það ekki
fyrr en árið 1892, sem hin positíva guðfrceði
lagði til atlögu með útkomu bókar M a r t i n
Káhler-. Der sogenannt®
historische Jesus und der
biblische Christus. Þessi bók
var stefnumótandi. Hún var á undan tímanum/
og hún fékkst við það efni, sem fiún hafði að
heiti. Nafni bókarinnar þarf því að gefa na*
inn gaum, ef vér œtlum að skilja kenningu
K a h I e r . Hann gerir greinarmun á ,,Jesú
og ,,Kristi* og sömuleiðis á historisch
og geschichtlich. ,,Jesús" vor
maðurinn frá Nazaret, að skilningi Kahler, svo
sem œvisögurnar höfðu lýst honum. ,,Kristur
var frelsarinn eins og kirkjan boðaði hann-
Orðið h i s t o r i c h merkti þá sögulegar
staðreyndir, en geschichtlich merkti
það, sem hefir varanlega þýðingu. I stutN
máli setti hann andspœnis hvor öðrum hinn
svonefnda ,,sögulega Jesú" eins og höfundor
œvisagnanna höfðu reynt að setja hann rnönn*
um fyrir sjónir (reconstructed him) og „hinn
biblíulega Krist", sem hefir sögulega varan*
lega þýðingu og postularnir höfðu boðað. Fram'
setning Káhler er þannig: Það er aðeins Kristur
Biblíunnar, sem vér getum skynjað og skilió-
Hann einn hefir varanlega þýðingu fyrir trúnö*
Það er aðeins frásögn guðspjallanna, en ekk1
eins og hin sjálfgefna frœðilega umsteyp0
(reconstruction) birtir oss hann, sem „hin ómót'
stœðilegu áhrif hins sanna raunveruleika" haf°
varanleg áhrif á oss. Það er vert að veita þvl
athygli — af því að það fer fram hjá ýmsurn/
— að Káhler var sannfœrður um „traustleikö
84