Jörð - 01.09.1940, Blaðsíða 45

við því, að kirkjuþingið í Laterani
1219 staðfesti, vegna kenninga Val-
■densa, hina fornu trúarsetningu um
ixanssubstantiationina, en Dýri dagur
var haldinn i fyrsta skifti 1247 '
Liittich, og um alla kirkjuna, að skip-
an Urbans páfa IV., 1264, og hefir
það haldizt síðan. Annars er ógern-
íngur að eltast við allar slíkar lok-
leysur hjá höf. Eitt atriði annars eðl-
is skal þó að lokum athugað.
Á einum stað segir höf.: „Kirkjan
lofar rriönnum að halda, að þeir geti
verið vel kristnir menn, þó að þeir
taki ágóðahluta af vopnaframleiðslu,
þó að þeir stofni velgengni félaga
sinna i hættu með þvi að taka þátt
I kauphallarbraski, þó þeir séu al-
xíkissinnar og taki þátt í stríði ....
Kristnir siðspekingar heimta ekki vit-
urlegan skilning og mat á hinum víð-
tæku afleiðingum athafnanna." Sér
€r nú hvað! Höf. gæti ekki sagt
þetta, ef hann hefði lesið búllu Leós
Pafa XIII. „Rerum novarum" og
búllur Piusar páfa XI. „Quadrage-
simo anno“ og „Mit brennender
Sorge“, þvi þær sýna allt annað. Það
er ekki hægt að taka alvarlega orð,
sem ekki standa á betri merg en
þetta.
Höf. kvartar undan því, að brezk-
lr sérskólar veiti nemendum ekkert
heildaryfirlit, sem okkur íslendingum
kemur þó sáralítið við. Honum þyk-
lr það „kerfi hugtakasambandanna"
°g þann „vef skilningsins" vanta,
i.sem i huga hins lærða fræðimanns
tengir frumeindina við stjörnuþok-
una og hvort tveggja við morgun-
yerðinn, tónlist Bach’s, leirkerasmið
1 Kína á steinöld hinni nýju eða hvað
sem vera skal". Það þarf góða heilsu,
€ða öllu heldur gifurlegt heilsuleysi,
td þess að kalla þetta kerfi. En höf.
yr alvara með þetta, þvi hann segir
u öðrum stað, að með tilteknum
bætti „mætti í liuga nemandans skapa
vtðtækt hugmyndakerfi, er tengdi
saman hluti, er virtust ekkert koma
hver öðrum við, svo sem sogblönd-
Ung (veit ekkert hvað það er. G. J.)
'°g barnauppeldi í New Mexico, alu-
mmium-blending og dráp Abyssiníu-
manna og Spánverja, gervisilkiþræði
‘°g gjaldþrot bænda í Japan og
JÖRÐ
Rhónedalinim", Það er vist þetta, sem
Horatius sálugi talar um í upphafi
ljóðabréfsins um skáldskaparlistina
með þessum orðum: „Ef málari færi
að tengja mannshöfuð við hrossháls
og skellti á allskonar fjöðrum og lim-
um, sem hann týndi saman sinn úr
hverri áttinni, svo að það, sem væri
lagleg stúlka að ofan, væri að neðan
með herfilegum hætti gert að and-
styggilegum fiski ...." En Horatius
er ekki i neinum vafa um gildi slíkrar
myndar, því hann bætir við: „Ef
ykkur, vinir, væri lofað að sjá þetta,
gætuð þið þá varizt hlátri ?“ Höf.
hefir einmitt samið rit sitt eftir þess-
um fyrirmyndum, svo að það er orð-
inn hinn hræðilegasti expressiónist-
iski hrærigrautur, og er alveg óskilj-
anlegt, hvernig hann hefir getað
sloppið hjá hlátrinum, sem Horatius
lofar honum. Silkihúfan upp af öllu
er þó, að þegar höf. er búinn að
þræða allar þessar leiðir og aðallega
ógöngur, þá tekur fjallið jóðsótt og
fæðir mús, — sem fædd er fyrir
mörg þúsund árum og hefir alltaf
lifað, því markmiðið er eftir allt
saman ekkert annað en að gjöra
mennina betri.
Ég sé eftir vinnu jafn ágæts þýð-
anda og dr. Gnðmundar Finnboga-
sonar í þessa bók. Það hefði verið
betur, ef hann hefði verið Iátinn þýða
„Viktoríu drottning", en Kristján Al-
bertsson þessa bók, því þá hefði ekki
verið nema ein gölluð bók af þremur.
Stjórn Menningarsjóðs, sem eru í
hörkuritfærir menn, má ekki vera
setin af þeirra vanmetakennd, að
þora ekki að treysta dómi sinum um
rit, ef það er varið af nafntoguðu
höfundarheiti. Það verður að velja
bækurnar eftir gæðum efnis, en ekki
eftir nafni höfundanna.
Á ER allt öðru máli að gegna
um „Viktoría drottning“ eftir
Lytton Strachey, því það er bráð-
skemmtileg bók, bráðvel skrifuð bók,
en því miður i íslenzka frágangin-
um bráðilla þýdd bók.
Bókin er í eðli sínu blaðamennska
í listrænum búningi, fagrar bók-
menntir, en alls ekki sagnfræði, og
naumast sagnritun, heldur liggur hún
187