Jörð - 01.09.1940, Page 112

andans sprengir af sér vanans
viðjar og ræðst í þaö a‘ð fæöa
af sér nýjan heim — ógurlega
stórstigan í hinum ytri fram-
förum. Afkvæmiö — tæknin og
kerfunin — vex foreldrinu
fljótt yfir höfuö og kemur aö
þvi, a‘ö hinni tröllauknu véla-
menningu finnst hún vera
sjálfri sér nóg, hún rís nú upp
í blindni sinni og afneitar for-
eldrinu — hinu andlega lífi. Á
því er nú eiginlega engin þörf;
þaS er vanmetið og þaö deyr út
frá uppeldisstarfi sínu, og svo
standa allir hissa og ráöalausir
meö hinn óþæga og óstýriláta
strák, sem viröist vera eyöing-
unni ofurseldur.
AFERÐUM mínum um
landiö síöastliöin 7—8 ár
hefi ég kynnzt lífi þjóðarinnar
allverulega, menningarmálum
hennar og uppeldi, og einnig
lífskjörum. Og ég hefi hvaö
eftir annaö spurt sjálfan mig
aö þessari spurningu:
Hvaö á aö gera viö strákinn?
Því einnig í lífi íslenzku þjóö-
arinnar er óþægur strákur á
ferðinni. Og nú ætla ég, lesend-
ur góöir, aö ganga fram fyrir
almenning meö haröa og nær-
göngula ádeilu —- já, meö harö-
an áfellisdóm á verkum fag-
lærðra manna. Og ég geri þetta
sem leikmaður, er aldrei hefi
hlotiö neina skólamenntun og
aldrei orðiö samgróinn neinu á-
kveðnu kerfi.
254
Um eitt eru allir sammála:
eitthvað er að. Strákurinn er ó-
þægur — en hvað er þá að?
Alltaf fjölgar stefnum og flokk-
um, sem telja sig kallaða og út-
valda, til þess að leysa vandann
og frelsa þjóðina. Þörfin er
viðurkennd og sterk eru átökin
orðin um þá þörf. En gallinn er
sá, að flestir hika við að skera
fyrir meinsemdina, og til þess
að koma sér hjá hinu erfiða og
vandasama, er svo fitlað við
yfirborðið. — ISjeyðist maöur
ekki til að benda hér á lélegt og
ófullkomið þjóðaruppeldi — af
heimilanna hálfu, skólanna
hálfu, kirkjunnar hálfu og af
hálfu löggjafarþings og stjórn-
ar ?
Á til dæmis sama löggjafar-
þingið, sem semur lög um
kirkjumál og skólamenntun,
heilbrigðu þjóðlífi til eflingar,
að semja einnig lög, er leyfa
þeim djöfli ágirndar aö leika
lausum hala, sem notar nautna-
fíkn og lægstu hvatir manna
sér til framdráttar, en þrótt-
miklu þjóölífi til niðurdreps?
Nú tala menn um losarahátt,
og ,,losaraháttur“ er hiö væga
orð, sem menn hafa margend-
urtekið í seinni tíð um hina
fullkomnu upplausn í siöum og
venjum, atvinnumálum og lifn-
aðarháttum manna og þjóða. í
okkar eigin þjóðlífi ríkir hinn
mesti glundroði og hringlandi,
festuleysi í félagsmálum,
stefnuleysi í hugsunarhætti, og
JÖBÐ