Sjómannadagsblaðið - 01.06.1989, Síða 38

36
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
Höfnin í Pompól á skútuöld.
ar. í Paimpol er þannig bæði að finna
íslendingagötu og íslendingabryggju
og íslendingakrá.
Þegar reikað er um þessa staði er
ekki erfitt að sjá fyrir sér iðandi líf
fyrri tíma við undirbúning til brott-
farar á íslandsmið, kvíða í svip
manna, konur með tár í augum að
harka af sér og börn með óttann í
hjarta: kemur hann aftur og hvenær
kemur að mér? Allir sem vettlingi
gátu valdið voru jafnan saman komn-
ir á bryggjunni á brottfarardegi til að
kveðja „Islendingana“ og messa var
sungin þeim til fararheilla.
Nokkrum bæjarleiðum austan við
Paimpol er þorpið Ploubazlanec, en
margir sem sigldu á miðin bjuggu í
smáþorpum utan við borgina. Hinar
miklu hversdagshetjur í skáldsögu
Pierre Lotis, sem í sögu sinni fjallaði
þannig um þetta tímabil að aldrei
mun fyrnast, eiga heimkynni sín í
Ploubazlanec. í miðju þorpinu er
kirkjugarður og kapella. Múrinn um-
hverfis garðinn er þakinn litlum fer-
hyrndum minningarskjöldum með
ótal nöfnum og grafskriftinni „Disp-
aru dans la mer d’Islande“ - „Fórst
við ísland“. Ekki sér heldur í auðan
blett í kapellunni sjálfri og sárt er að
sjá hve blóðtakan hefur verið mikil
meðal æskufólks. Ósnortinn fer
heldur enginn frá ekkjukrossinum á
klettahæð þar skammt frá. Þaðan sér
víðast til aðkomuskipa á sjóndeildar-
hringnum til hafsins. Upp á hæðina
liggur gamall göngustígur við hlið ak-
brautar, minningin um ótal spor
kvenna, sem neituðu að gefa upp
von, þótt skip sem enginn hafði haft
spurnir af lengi væri ekki komið. I
bók sinni „Á íslandsmiðum“ segir
Pierra Loti frá því, hvernig Góð var
orðin ein eftir við ekkjukrossinn og
fékk ekki trúað því að Jean hennar,
sem nú er orðinn á íslandi tákn hins
týnda franska sjómanns, hefði geng-
ið í brúðarsæng með Rán.
Yves le Roux, Tonton Yves - eða
Yves frændi - kom til Islands árið
1979 í boði fransk-íslenzka félagsins
Alliance Fran^aise og dvaldi hér um
skeið. Hann ferðaðist umhverfis ís-
land sem hann hafði svo ótal sinnum
séð af sjó og þekkti nú aftur af landi
helztu kennileiti. Honum má hafa
verið undarlega innanbrjósts að fara
um svarta sandana sunnan Sandfells.
Alla suðurströndina löngu mun hann
hafa sagt, eins og maður gagnkunn-
ugur staðháttum: „Hérna var það að
«
Við Tonton Yves hittumst í fyrsta
sinn, þegar hann sté þá í land, og
urðum ævivinir. Fyrir mér er hann
Yves frændi, hvað sem blóðböndun-
um líður. Meðan hann dvaldi hér
sagði hann mér svo til allt sem stend-
ur í þessari bók og þó nokkuð meira.
Meðal annars rifjaði hann það upp,
að á æskuárum hans, í byrjun aldar-
innar í Bretagne, hefði ísland í hug-
um fólks verið miklu nær landfræði-
lega en höfuðborg Frakklands, Par-
ís, - eins og það væri hluti af þessum
norð-vesturskaga franska ríkisins.
Hlýr, hýr og beiskjulaus sagði hann
frá því sem á dagana hefur drifið.
Það voru einstakar stundir. Minnis-
stæðast við þessa íslandsdvöl Yves
frænda er þó ef til vill kvöldið góða,
þegar boðið var til stórveizlu hjá
Guðrúnu Jónsdóttur prests á Sand-
felli Jóhannessen, sem fæddist nótt-
ina sem faðir hennar bjargaði strand-
mönnum af „Dagrenningu“.
Nýjustu fréttir af Yves le Roux eru
þær, að gata í Paimpol hefur verið
skírð í höfuðið á honum. „rue Yves
le Roux l’Islandais“ eða gata íslend-
ingsins Yves le Roux“.
ísland gaf - og ísland tók - en aldrei
viljandi. Það var aldrei boðið upp á
annað en það sem þjóðin átti sjálf við
að stríða. Mættu íslendingar og Bret-
ónar ætíð sitja þar sáttir, hver við
sinn hlut í sagnfræðinni.
September 1981.
Yfirlitsgrein í
Sjómannasögu V.Þ.
Gíslasonar
Frakkar voru sú útlenda fisk-
veiðiþjóð, sem langmest bar
á síðari hluta nítjándu
aldar og fram yfir aldamót. Þeir voru
duglegir og harðfengir fiskimenn og
höfðu langa og mikla reynslu. ís-
landsveiðar þeirra voru umfangs-
miklar og öflugar og allgildur þáttur í
atvinnurekstri þeirra. Þess vegna
lögðu þeir mikla rækt við íslands-
veiðarnar og stjórnvöldin héldu
verndarhendi sinni yfir þeim. Her-
skip og spítalaskip voru gerð út fiski-
flotanum til eftirlits og aðstoðar. Vís-
indamenn voru sendir í rannsóknar-
leiðangra til þess að athuga fiskimið,
strauma og aðra haffræði. Aðrir leið-
angrar voru einnig sendir til Islands
til athugunar á náttúru landsins og
menningu og franskir höfðingjar af
hæstu stigum komu í kurteisisheim-
sóknir og skemmtiferðir, svo sem
Napóleon prins árið 1855. Frá Gaim-
ard til Charcot er nær óslitin saga um
franskar rannsóknir á íslandi og
franskt-íslenskt menningarsamband.
Gaimard gaf út glæsilegustu ferða-
bók, sem um Island hefur verið skrif-