Sjómannadagsblaðið - 01.06.1989, Blaðsíða 58

56
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
„Það var nú meiri
andskotans hantéringin“
Hafa verður í huga við lest-
urinn, að sagan gerist á ár-
unum 1909-14, ekki á
17du öld og það verður víða að hafa
það í huga, þegar lýst er meðferðinni
á „messadrengnum“ (Athugasemdir
innan sviga ÁJ).
Þeir höfðu siglt í tvo daga fyrir full-
um seglum í hagstæðum byr og Bett-
ína var fyrir löngu komin framhjá
ströndum Englands, þegar kafteinn-
inn talar svo til messadrengsins:
„Ég ætla þér að hantéra mávinn
sem ég var að skjóta, þú átt að
plokka hann, taka innan úr honum
eins og venja er og láta hann í súpuna
mína. Er það klárt?“
„Yves hefur svo mikið að gera að
hann gleymir þessu, og kallar yfir sig
reiði skipstjórans, sem refsar honum
á alveg sérstakan hátt: Hann verður
að standa í eldhúsinu eins og varð-
maður með fötur fullar af vatni sína í
hvorri hendi. Þegar yfinnaðurinn
lætur svo lítið að muna eftir tilveru
messadrengsings er hegningin búin
að vara í meira en þrjá klukkutíma.“
Á næstu síðu bókarinnar kemur
það fram, að Yves er kokkurinn á
skútunni, samt er hann alla söguna
kallaður messadrengur, yfirmenn-
irnir hafa borðað sér. Kapteinninn
hafði sagt við hann meðan skipið lá
enn við festar í höfninni í Pompól:
„Það verður ekki erfið vinna hjá þér,
því fyrir utan að sjá um matinn handa
áhöfninni, eru bara smá-viðvik, ann-
að þarftu ekki að gera“
Yves lýsir síðan starfa sínum og
segist hafa verið á þönum þrettán til
fjórtán stundir samfleytt, en nú vant-
ar tilfinnanlega, hvað honum var ætl-
að að matreiða fyrir marga. Það voru
24-26 menn á Pompóluskútunum og
hafi svo verið á Bettínu, var þarna
meira lagt á drenginn, en nokkrum
íslenzkum skútuskipstjóra eða út-
gerðarmanni hefði dottið í hug að
ætla 14 ára dreng. Hér var heldur
ekki bara um hina sífelldu soðningu
að ræða eins og á íslenzku skútunum,
heldur talsverða matreiðslu.
Á íslenzku jöktunum eða minnstu
kútterunum með 8-12 manna áhöfn
og soðning eina matreiðslan, var
hægt að notast við duglegan strák, og
það var náttúrlega talað hressilega
við þá, ef þeir misfóru sig á soðning-
arstykkjunum, sem þeir þurftu að
merkja í pottinn, eins ef þeir löguðu
kaffi úr sjó, en meðferðin á Yves, 14
ára unglingnum, á sér enga líka í ís-
lenzkum skútusögum. Það athugist,
að um heila skipshöfn er að ræða,
sem öll sem einn leggst á drenginn.
Það finnst enginn, sem leggur honum
lið, ekki einu sinni faðir hans. Á ís-
lenzku skútunum var það jafnan svo,
að ef einhver skipsmanna ætlaði að
setjast á léttadrenginn, var strax
kominn annar til að verja hann. Skip-
stjórar tóku einnig hart á því, ef þeir
urðu varir illrar framkomu einhvers
háseta við dreng.
Svo er lýst starfi Yves og fram-
komu skipshafnarinnar við hann:
„Yves hóf starf sitt klukkan fjögur að
morgni meðan augun voru enn rauð-
þrútin eftir svefninn og skrokkurinn
lerkaður eftir stritið daginn áður.
Fyrsta verkið var að búa til kaffið
handa skipshöfninni, um það til þrjá-
tíu skammtar, sem hann þurfti að
bera til mannanna sem voru á frívakt
í káetunni“. (Engin skýring er á þess-
um skammtafjölda í morgunkaff-
inu). „Hann mátti biðja fyrir sér, ef
drykkurinn hafði kólnað um of á
leiðinni, eða honum varð á smávægi-
legur klaufaskapur, því hásetarnir,
sem voru illa vaknaðir létu hann ekki
sleppa, einn hellti yfir hann skömm-
um, annar lét hann hafa vel miðað
spark í afturendann. Bretónsku sjó-
mennirnir voru sem sé engir blessað-
ir englar, þannig að þeir yrðu mildir
og hneygðir til umburðarlyndis
þegar þeir höfðu slokað í sig sinn
„búsjaron" eða með öðrum orðum
tuttugu sentilítra skammtinn af
brennivíni, sem þeir fengu daglega.
(Ekki er nú þarna um stórfellda
drykkju að ræða og kemur ekki heim
og saman við aðrar lýsingar á því efni
bókar). Og skipstjóranum hefði ekki
þótt ráðlegt að svipta þá honum, svo
ógurleg sem reiði þeirra mundi
verða.
Það tók hálftíma og vel það að
færa þeim kaffið (kojuvaktinni). Þá
hófst sama sagan uppi á dekkinu, þar
sem hásetarnir voru að ljúka vakt
sinni, fengu þeir kaffi og bita með
því.
Yves varð flökurt að horfa á þá
háma í sig með augljósri velþóknan
sneið af svínafleski eða nokkrar
kexkökur með þykku lagi af mör,
einn át þetta annar hitt, og síðan
þegar þeir höfðu kýlt vömbina, eins
og þeir sögðu, fóru þeir og lögðust til
svefns í kojunum, sem hinir skipsfé-
lagar þeirra voru nýkomnir úr, þeir
sem nú tóku við vaktinni.
Þessi önnur ferð með kaffið gekk
ekki alltaf vandræðalaust, og að því
leyti til hafði Yves fengið að vita,
hvað til hans friðar heyrði, þegar
einn hásetanna varð öskuvondur af
því að hann komst ekki að eldamask-
ínunni til að hita kássuna sína, og
rétti honum vel útilátna löðrunga um
leið og hann öskraði: „Þetta kennir
þér að hafa reglu á hlutunum, leting-
inn þinn“. Eldhúsið líktist mest
fangaklefa, þessi dimma kompa þar
sem hann var flestum stundum.
Veggirnir voru festir við þilfarið með
boltuðum stöngum, en á hverjum vegg
voru dyr með rennihurð og voru þær
dyr notaðar, sem snéru undan vindi
hverju sinni. Vindáttin var hinsvegar
æðioft breytileg og þurfti að færa til og
skipta eins oft og himninum þóknaðist
og Guð vissi hversu kenjóttur hann
var himinninn yfir hafinu.
Mikilvægasta tækið var kabyssan,
og reyndist ævinlega of lítil þegar
elda þurfti á henni súpu handa háset-
unum, en auk þess handa kapteinin-
um og yfirmönnunum. Þá voru og
nokkrir dallar undir rusl og ruður
sem fleygt var fyrir borð, ketill, kast-
arolur og eins konar stóreflis kaffi-
kanna, nefnd „Dundee,“ Ekki má
heldur gleyma kolafötunum þeim
arna sem tæmdust í sífellu með yfir-
þyrmandi hraða.
Þá þurfti að fylla þær aftur fram í
krapparúmi. Það var vandkvæða-
laust að komast þangað en öðru máli
gengdi að bera þungar föturnar upp
stigana, þær tóku svo í handleggina
að hann hefði ekki verið hissa þótt
þeir lengdust. Að ekki sé talað um
hve erfitt var að halda jafnvæginu
þegar öldugangurinn hristi skipið og
skók.