Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1938, Qupperneq 70

68
er foreldrar veittu afkvæmum sínum og karldýr bæði kven-
dýrum og ungum með því að ala önn fyrir þeim og verja
þau, ef í harðbakkann slægi. Allt benti þelta í áttina til
liinnar mannlegu viðleitni að ala önn fyrir sjálfum sér og
öðrum og revna að hlúa að því og l)jarga því, sem væri
minni máttar, og því væri lífið í náttúrunni eklci tóm grimmd
og miskunnarleysi, lieldur og öðrum þræði siðferðileg við-
leitni til þcss að lilúa að, lilífa og bjarga.
Þá var það annar maður, skozkur náttúrufræðingur, Henrv
Drummond, sem lagði svo mikla áherzlu á þenna þátt
þróunarinnar, að hann var talinn bálfgerður sveimhugi og
gerðist líka nokkurs konar trúboði meðal stúdenta liin síðari
ár sín. Ilann ritaði l'jölda smárita um þetta og taldi kær-
leikann „mestan í heimi“, en eitt liið merkasta rit hans um
þetta efni er: Lög náttúrunnar í andans lieimi.1) En hvað
sem um þetla er, þá bregður nú jafnan til beggja skauta bæði
í náttúrunni og mannlífinu milíi ásta og haturs, gæða og
grimmdar, og kennir þessa eklci síður hjá mönnum en mál-
leysingjum.
4. Siðavöldin og forverðir þeirra. Siðavöld eru öll þau drott-
invöld nefnd, er teljast hafa vald til að bjóða mönnum og
banna, lofa þá og lasla og leggja ýmist umbun eða refsingu
við framferði þeirra. Þótt nú náttúran geri hvorki að
bjóða né banna, lofa né lasta, er hún eitthvert fvrsta og
helzta siðavald manna og' málleysingja fyrir það eilt, að hún
færir öllum þeim lífverum lieilbrigði, langt líf og liæfilega
viðkomu, er geta samið sig að lögum hennar og lífsskilyrð-
um, en hefir hin ströngustu viðurlög í frammi, heilsuleysi,
slys og dauða, við þær lifverur, sem gæla ekki nógu mikillar
varúðar í lífsbreytni sinni eða lifa sér óhollu lifi. Er mönn-
um ætlaudi að gæta þessa með heilbrigðisráðstöfunum síu-
um. 1 mannfélaginu eru það forverðir laga, trúar og siða,
sem eru aðalsiðavöldin. Lögin mæla fyrir um það, bvað
menn eigi, og þó einkum, bvað þeir megi ekki gera, að við-
lögðum refsingum, og í þeim felst að jafnaði allt það, sem
öllum ber jafnt að gera eða láta ógert. Trúin hefir auk
trúarkenninga þeirra, sem ætlazt er til að menn aðhyllist,
allskonar siðalærdóma í sér fólgna, sejn menn eiga að reyna
að liaga sér eftir, og lieitir ýmist sælu eða vansælu fyrir.
1) Henry I) r u in m o n <1 : Natural Law in the Spiritual World.
llth ed., London, 1884.