Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1938, Side 109

107
smásigur í því daglega mvndi flytja þeim vonir um stærri
sigra siðar meir. Það á m. ö. o. að ala upp í börnunum ein-
beitni og ölulleik í stað vils og vols.
11. Óútkljáð vandamál — flækjur, veilur. Þótt menn nú
venji sig á að ráða fljótl og vel fram úr vandamálum sín-
um, verða þó jafnaðarlega nokkur eftir, og þá einna iiel/t
þau, er maður vill leggja launung á, ástamál, eigin yfir-
sjónir eða fyrirætlanir og hégómamól ýmiskonar, er maður
skirri'st við að láta uppi. Bögglast þau oft fvrir brjósti
manns, svo að þau fá ekki framrás opinskátt og með eðli-
legum hætti. Hafa slík launungarmál, sem maður liefir ekki
enn getað ráðið fram úr, verið nefnd flækjur eða flók-
ar (complexes), og geta menn annaðhvort verið þeirra
meðvitandi og þó lagt launung á, — því liefi ég nefnt þær
huldar hvatir (eða bara huldir); eða menn reyna
að bæla þær, sjálfrátt eða ósjálfrátt, þannig að þær Iiverfa
niður í bugarfylgsnin, og veit maður þá ekki af þeim lengur;
því hefi ég nefnt þær dulhugðir (eða duldir).1) En
satt að seg'ja er ég ekki ánægður með neitt þessara orða,
hvorki flækjur, liuld né duld, finnst þau hvorki falla vel
inn í íslenzkt mál né íslenzkan hugsunarhátt, en vil heldur
kenna þetta við óhollustuna, að ráða ekki fram úr liugðar-
inálum sínum á eðlilegan, heilbrigðan hátt. Yil ég nefna
þessar óhollu afleiðingar sínu rétta nafni, vitandi eða
óafvitandi andlegar veilur í skapgerð manna, þar
eð þær hafa venjulegast það i för með sér, að menn njóta
sin ekki eða starfskrafta sinna til fulls, að því er þetta lrugð-
arefni snertir, en verða eins og tvískiptir eða nrargskiptir í
eðli sínu og svara utan að komandi áhrifunr annaðlrvort
alls ekki eða nreð óeðlilegunr lrætti. Skal rrú gerð nánari
grein fyrir helztu veilununr og lrinum sérkennilegu, stund-
unr sjúldegu svörunr Jreirra, senr af þeinr eru lraldnir.
12. Ofmetnaðarveilan. Ofnretnaðarveilan sprettur einatt af
þvi, að maðurinn lryggur sig nreiri en hann er. Hann er
óhræddur við að sýna sig, þykist Iiafa á öllu vit og geta
ráðizt bæði í eitt og annað. Hann er því drjúgur með sig,
drýldinn og' jafnvel stórgrobbinn. Yenjulega er lrann út-
leitur (extravert), senr kallað er, og vill láta lil sín laka.
Mæti lrann mótspyrnu, verður lrann oft ófyrirleitinn og }rfir-
gangssanrur. En sé mótspyrnan nógu hvöss og ákveðin, get-
I) Slir. Alm. sálarfræði, II. útg. bls. 461 o. s.