Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1938, Qupperneq 128

126
lingsárum þeirra prúðmannlega, • en hispurslaúst frá því,
livernig jurtir og dýr auka kvn sitt. Þá mætti fara að segja
þeim frá því fagra og undursamlega sköpunarverki, er fram
fer í móðurlífi, á meðan fóstrið er að verða til. Myndu þau
þá frekar forðasl að fara um þetta ljótuni og klúruin orðum,
eins og nú er títt. Loks ætti að fræða unglingana um erfð-
irnar, svo að þeir vissu, hve viðurldutamikið það er að
kveikja nýtt líf, og' að ekki er sama, livaða maka maðurinn
velur sér (sjá III. kafla). Þá mætti og segja þeim frá lielztu
kynsjúkdómum og afieiðingum þeirra, svo að þeir vissu,
hvaða hættur vofa yfir, ef gáleysi og léttúð fá að ráða. Færi
varla hjá því, ef vel og virðulega væri á haldið, að allt þetta
\ekti siðferðilega alvöru, áhyrgðartilfinningu og varúð lijá
unglingunum, og að ungmennin sjálf teldu það bezl og æski-
legast, að hvað hiði sins tíma; að þeim sjálfum og afkom-
endum þeirra væri það fvrir heztu að húa sig vel og sam-
YÍzkusamlega undir það veglega lilutverk að verða loreldri
komandi kynslóða.
7. Dagdreymi æskunnar. Þá má víkja nokkrum orðum að
sjálfu sálarlífi manna á kvnþrOskaskeiðinu. Það er ahnennt
lalið frá 12—16 ára aldurs, en getur færzt til á háðar hliðar
eftir því, hvað unglingurinn er hráð- eða síðþroska. Þetta
er, eins og tekið hefir verið fram, eittlivert mesta hyltinga-
skeið manpsævinnar, hvað sálarlifið áhrærir. Því er einatt
svo háttað, sem lýst var, að mannsbarnið tekur þá að loka
sig inn í sjálft sig og fvllist þó útþrá og óróa. í brjósti jiess
vakna nýjar hvalir og nýjar þrár. Því finnst sem það sé
einmana og yfirgefið og þráir því af heilum hug einhvern
alúðarvin. Annað veifið er það glatt og kátt og skapar sér
allskonar hillingar um ást, liamingju og farsæld; en hitt
veifið hnuggið og hryggt og skapar sér þá dapurlegar skugga-
horgir um sjúkdóma, óhamingju og dauða. Því sagði Goethe:
— Himinhá sæla,
helþrungin kvöl.
Pilturinn fyllist útþrá og löngun til þess að komast á brott,
sbr. „Árna“ Björnsons:
Út vil ég, út, ó, svo langt, langt, langt,
upp yfir fjöllin liáu —
En stúlkuna drevmir fagra framtiðardrauma, sbr. ljóðlinur
Ibsens:
Men öjets svömmende langsyn siger:
lmn bygger drömmende skönhetsriger.