Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1938, Side 133

131
ástvininn gera og jafnvel fórna sjálfum sér fyrir hann og
öilum hamingjuvonum sínum. Eins er með vináttu æskunn-
ar; hún er oft svo lieit, að vihirnir vilja allt livor fyrir ann-
an gera og verða heldur sjálfir fyrir einhverju skakkafalli
en að það komi niður á vininum. Og loks er svo með há
menn, sem verða átrúnaðargoð æskulýðsins, hvort sem þeir
nú eru leiðtogar hans eða standa honum fjær, eins og skáld
og spekingar, að þeir verða í lians augum guðir, en ekki
menn.
Þessi hrifning æskunnar og fvlgi liennar við alll, er liún
telur aðdáunarvert, er ákaflega mikilsverður eiginleiki og
verður oft að lyftistöng framfaranna. Því að, eins og Þorst.
Erlingsson komst að orði:
— ef æskan vill rétta þér örvancli hönd,
þá ert þú á framtiðarvegi. —
Þetta er að vísu salt, að a'skan ber flestallar nýjar hreyf-
ingar uppi. En hrevfingar þessar geta jafnt verið illar sem
góðar, og æskan er ógagnrýnin. Því getur hún stundum léð
því fylgi, sem sízt skyldi, og títt er það, að menn fyrst löngu
síðar sjá ágallana á því, er þeir hafa orðið hrifnir af.
En að einu leyti er hrifning æskunnar holl og góð, að hún
rífur hana sjálfa upp úr sinni eigin einangrun og sjálf-
birgingshætti, fær hana til að gleyma sjálfri sér í ástinni á
og barátlunni fyrir þvi, sem hún trúir á. Sjálfshugð og
samúð ganga þá eins og upp í æðri einingu og stvðja að
alhliða þróun persónuleikans. En hvað er svo um alla hina,
er lenda í ógöngum eða á refilstigum? — Þar er allt aðra
sögu að segja.
10. Léttúð og lauslæti. Margir unglingar eru ákaflega létt-
úðugir í æsku, og er eins og þeir ætli aldrei að stillast. Ýmist
eru það hvatir þeirra eða tilfinningar, sem hlaupa í gönur
með þá, eða á hinn hóginn freistingarnar svo miklar, að
þeir fá ekki staðizt þær. Sumar ungar stúlkur gera sér t. d.
leik að því fram eftir ölluin aldri að gefa mönnum undir
fótinn, þótt þær meini lítið með því; en hætt er við, að þær
hrenni sig á því fvrr eða síðar og komi þá liart niður eða
að þær sleppi sér alveg í lausung sinni. Og sumir piltar fara
þegar á kynþroskaskeiðinu og þó enn meir síðar að verða
svo ástleitnir, að þeir, eins og Þjóðverjar komast að orði,
„sjá Helenu svo að segja í liverju pilsi“. Á hinn hóginn eru
þeir þá sumir hverjir svo óprúttnir, að þeir hugsa minnst