Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1938, Side 137

135
skilst það, vilar hann ekki fyrir sér að ganga undir merki
þess, er hann telur réttast, fegurst og hezt. —
12. Niðurlagsorð. Vér höfum nu í undanförnum köflum
reynt að sýna fram á, hvaða nýjungar líffræðin og hin nýrri
sálarfræði hafa flutt oss' um erfðir og uppeldi. En
enn erum vér ekki komnir svo langt, að vér sjáum greini-
lega, Iivaða markmiði oss beri að keppa að með uppeldinu,
en það er þ r ó u n siðferðilegrar skapgerðar. En
í hverju ætti þá þessi siðferðilega skapgerð að vera fólgin,
og að hva'oa haldi ætti liún að koma oss í einkalífi voru og
félagslifi? — Það hefir þegar verið drepið á ýmsa mann-
kosti eða manndyggðir, er speki aldanna og síendurtekin
revnsla manna hafa talið til hinna ágætustu mannlegu eigin-
leika einmitt fyrir það, að þeir ykju á siðgæði og skapfestu
einstaklingsins og tryggðu félagslíf manna og göfguðu það.
— Nú vex-ður í þeim hluta ritsins, er liér fer á eftir og ég
nefni: Siðmenning og siðgæði, reynt að sýna fram
á, hverjir þessir eiginleikar ern, Iivaða mannkostir það eru,
sem bvggja manninn upp hið innra og trvggja og göfga fé-
lagslíf hans. Mnn þá sýnt fram á, að lxinar svonefndu „fornu
dvggðir“, er menn á síðari tímnm liafa reynt að ófrægja,
sjálfum sér til lítils sóma og öðrum til ógagns, eru alls elcki
úr sögunni, lieldur hafa þær með hreyttum viðhorfum og
vaxandi reynslu manna fengið æ dýpri og víðtækari merlc-
ingu. En auk þessa hljóta menn með æ fjölskrúðugra og
margþættara félagslífi að koma auga á nýjar dyggðir, nýja
mannkosti, er þeir þá verða að fara að temja sér. En hvort
sem þessar dyggðir eru fornar eða nýjar, þá verða menn að
iðka þær, því að, eins og sýnt mun fram á síðar, eru þær nauð-
svnlegur undanfari og skilyrði æðra og fullkomnara lífs. — -