Morgunn - 01.12.1939, Blaðsíða 73

MORGUNN
199
um að tala framandi tungum og að skrifa bréf með ann-
ari rithönd en sinni eigin, en það er sannanlegt, að hann
kann ekki neitt í nokkurri annari tungu en móðurmáli
sínu, hollenzkunni.
Hvernig getum vér gert oss grein fyrir þessum stór-
merkilegu fyrirbrigðum? Þrátt fyrir allmikla listgáfu og
langan lærdóm hjá góðum kennurum komast margir menn
ekki lengra en svo, að þeir verða lélegir viðvaningar í list-
inni, og jafnvel þótt þeir verði duglegir listamenn, verða
þeir það ekki fyrr en eftir ára- eða áratugalanga æfingu
og nám. En hér eru á ferðinni menn, sem engan lærdóm
hafa hlotið, enga æfingu og hafa blátt áfram aldrei haft
nokkurn snefil af löngun í þessa átt, en koma svo skyndi-
lega — fyrir dularfull áhrif — fram á sjónarsviðið sem
fullþroskaðir listamenn. Þeir hafa ekki einu sinni skyggnzt
svo langt inn í listina áður, að þeir kunni nöfnin á litun-
um, sem þeim er „sagt“ að nota, eða þeir þekki númerin á
penslunum, sem þeim er ,,sagt“ að kaupa. Hvernig eigum
vér að skilja þetta?
Það er auðvelt að segja: jú, þetta er ávöxtur af „undir-
vitund“ mannsins; án þess að „dagvitund" hans hafi hug-
mynd um, er „undirvitundin“ búin að afla sér þessarar
merkilegu kunnáttu og leikni, sem brýzt svo einn góðan
veðurdag fullþroskuð fram. Það er hægt að varpa þessu
fram sem skýringu, eða sem tilgátu, en höfum vér leyfi
til þess? Erum vér ekki komnir langt út fyrir takmörk
þess, sem vér þekkjum og vitum, ef vér tökum þetta gilt
sem lausn á þessu erfiða vanaamáli? Er þetta nokkuð
annað en afkvæmi þess hugmyndaflugs, sem er óbeizlað
af röksemdum eða þekkingu?
„Það er sannfæring mín“ — segir dr. Mattiesen í þessu
sambandi — að jafnvel hinn mesti snillingur verði að afla
sér sinnar fræðilegu kunnáttu skref fyrir skref“. En
þetta þykir mér merkilegast við þessa málaramiðla: þeir
þurfa einmitt ekki að afla sér hinnar fræðilegu kunn-
áttu skref fyrir skref eins og allir málarar aðrir verða