Morgunn - 01.12.1950, Side 66

144
MORGUNN
frekar um þessa hlið málsins, en til skýringar því, sem
á eftir fer, vil ég geta þess, að ég læt orðið vitund tákna
sálarlíf mannsins sem óskipta heild, en dulvitund um hin
leyndu og duldu vitundarsvið mannlegs persónuleika. Ég
ætla nú í sem fæstum orðum að drepa á meginatriðin
í hinum neikvæðu skýringatilgátum, sem að ætlan sumra
fræðimanna nægja til að afsanna spíritistisku skýr-
inguna á umræddum fyrirbrigðum eða þá ónýta hana
með öllu.
Samkvæmt skýringatilgátu þeirri, sem kennd er við
Flourny var dulvitundin eins konar safnþró gamalla minn-
inga og atburða, sem hefðu með öllu horfið úr dagvitund
mannsins. Hann hélt því fram, að þessum löngu gleymdu
og að því er virtist glötuðu minningum gæti skyndilega
og óvænt skotið upp í dagvitundina, jafn skýrum og
glöggum sem í fyrstu, þegar sérstaklega stæði á, t. d. í
dáleiðsluhöfga, svefngöngu, dásvefni miðla eða á alvar-
legum hættustundum. Á erlendum málum er þetta nefnt
Cryptomnesia, er sennilega mætti nefna dulminni á ís-
lenzku.
Þessi tilgátuskýring hrökk þó æðiskammt til þess að
skýra og gera grein fyrir því, sem sagt var af vörum
miðlanna í dásvefninum. Hvað eftir annað kom það fyr-
ir, að lýst var persónum, sem sannanlegt var að miðill-
inn gat ekki vitað um og aldrei höfðu orðið á vegi hans.
Efahyggju- og rengingamennirnir svöruðu með nýrri skýr-
ingartilgátu, þar sem gert var ráð fyrir, að í dásvefnin-
um ykist skynorka dulvitundarinnar stórum, og henni væri
kleift að sækja í dulvitundir fundargestanna nauðsynleg
þekkingaratriði og færa yfir til sín, og mótaði með ein-
hverjum hætti úr hugsunum viðstaddra hlutrænar mynd-
ir, af persónum, umhverfi þeirra o. s. frv. Mörgum þeirra,
sem með öllu móti reyndu að skjóta sér undan spíritist-
isku skýringartilgátunni á umræddum fyrirbrigðum, þótti
því verulegur fengur í, er hinn kunni vísinda- og sálar-
rannsóknamaður, Charles Richet, varpaði fram hinni svo-