Morgunn - 01.06.1981, Blaðsíða 9

SKII.NINGUF. . .
7
sé sjálfri sér samkvæm, náttúrulögmálin haldist óbreytt.
Raunvísindamenn líta á alla veröldina, alla náttúruna, sem
eina heild, og eru að því leyti eingyðistrúar, ef svo má að orði
komast. Þó getum við ekki notað það orð, því að starf raun-
vísindamannsins er algerlega takmarkað af eðli náttúrunnar,
án tillits til þess, hvort Guð er til eða ekki. En það er einnig
annað, sem brautryðjendur raunvísindanna hafa gefið sér eða
slegið föstu, og það er eðli mannlegrar skynjunar. Þvi var
trúað fyrr á árum, að mannlegt vitundarlíf væri það sem
stundum er kallað tabula rasa, óskrifað blað, sem tæki við
áhrifunum utan að, án þess að breyta þeim eða túlka. Tabula
rasa merkti vaxtöflu, sem búið væri að skafa af letrið og gera
alveg auða, svo að hægt væri að skrifa á hana að nýju. Þann-
ig væri þvi háttað um manninn, sem væri að athuga fyrirbæri
lilverunnar í vísindalegum tilgangi. Áhrifin af sólinni, stjörn-
unum, og raunar hverju sem var, yrðu að myndum á alger-
lega auðu spjaldi. Skynfæri mannsins sjálfs, sjón, heyrn, þef-
færi og bragðfæri væru nákvæmlega í samræmi við allt, sem
væri utan við manninn. Sá, sem t. d. horfði á sólaruppkomu
eða sólarlag ætti cngan þátt í að túlka þessi margháttuðu áhrif
í skynjuninni. Nú á dögum eru menn farnir að gera ráð fyrir
því, að skynjun mannsins sé ekki svo háttað. Maðurinn sjálfur
á meiri þátt í sköpun þess hugarheims, sem hann lifir í, en
flesta grunar.
Mig langar til að skýra þetta með einu dæmi, þó að það
lýsi sjálfum mér sem hálfgerðum prakkara. Eitt sinn á ungl-
ingsárum mínum stóð ég við glugga á efri hæð í Hrauni, þar
sem ég var upp alinn. Mér verður litið inn á svokallað Sól-
hólstún og sá ekki betur en rauðbrúnn hestur stæði þar niðri
á sléttunni, með reistu höfði og sperrtum eyrum. Þegar ég
hefi horft á hestinn góða stund, sé ég allt í einu, að hann
breytist i hund, sem ekki stendur niðri á sléttunni, heldur á
kletti, sem var miklu nær mér, svo sem hebningi nær en hest-
urinn hafði verið. Móðir min var stödd inni i herberginu og
ég kalla í hana: „Mamma, sérðu hestinn, sem stendur þarna
niðri á sléttunni?“ Mamma horfði út um gluggann dálitla