Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Side 47

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/2010 47
frey Ja B i rg iSdÓtt i r
grunnlögmál sem íhlutunin hvílir á ættu allt eins að nýtast íslenskum nemendum og
að því leyti má yfirfæra niðurstöður rannsóknarinnar á íslenskar aðstæður. Inntak
kennslunnar þyrfti þó að sjálfsögðu að laga að íslensku málumhverfi. Því miður eru
takmarkaðar upplýsingar til um þróun orðhlutavitundar íslenskra barna og því þarf
frekari rannsókna við til þess að geta sagt nákvæmlega til um að hvaða orðhlutum
kennslan ætti fyrst og fremst að beinast. Erlendar rannsóknir benda til þess að þeir
þættir sem fyrst og fremst hafi áhrif á getu barna til þess að brjóta orð niður í orðhluta
séu tíðni þeirra, virkni, merkingarlegt gagnsæi og hvort þeir valdi hljóðbreytingu í
stofni orða (Bertram, Laine og Virkkala, 2000; Tyler og Nagy, 1989; White, Sowell og
Yanagihara, 1989). Því þyrfti að gera ráð fyrir þessum breytum við þróun kennsluefnis
af þessum toga. Þó er mikilvægt að hafa í huga að íhlutuninni er ekki ætlað að vera
tæmandi umfjöllun um þá orðhluta sem notaðir eru í viðkomandi tungumáli. Tilgang-
urinn er fyrst og fremst að fá börn til þess að hugsa um orðhluta og merkingarlega
uppbyggingu orða á annan hátt en áður og að þau tileinki sér nýja aðferð við að ráða
í merkingu orða.
HEimildir
Anderson, R. C. og Nagy, W. E. (1992). The vocabulary conundrum. American Educator,
16(4), 44–47.
Anglin, J. M. (1993). Vocabulary development: A morphological analysis. Monographs
of the Society for Research in Child Development, 58(10, Serial No. 238), 1–165.
Berko, J. (1959). The child’s learning of English morphology. Word, 14, 150–177.
Bertram, R., Laine, M. og Virkkala, M. M. (2000). The role of derivational morphology
acquisition: Get by with a little help from my morpheme friends. Scandivavian
Journal of Psychology, 41(2), 287–296.
Bryant, P. E. og Nunes, T. (2006). Morphemes and literacy: A starting point. Í T. Nunes
og P. E. Bryant (ritstjórar), Improving literacy by teaching morphemes (bls. 3–34).
Abingdon: Routledge.
Carlisle, J. F. og Nomanbhoy, D. M. (1993). Phonological and morphological awareness
in first graders. Applied Psycholinguistics, 14(2), 177–195.
Carnine, D., Kameenui, E. J. og Coyle, G. (1984). Utilization of contextual information
in determining the meaning of unfamiliar words. Reading Research Quarterly, 19(2),
188–204.
Deacon, S. H. og Kirby, J. R. (2004). Morphological awareness: Just “more phonological”?
The roles of morphological and phonological awareness in reading development.
Applied Psycholinguistics, 25(2), 223–238.
Dickinson, D. K. og Smith, M. W. (1994). Long-term effects of preschool teachers’ book
readings on low-income children’s vocabulary and story comprehension. Reading
Research Quarterly, 29(2), 105–121.
Dickinson, D., McCabe, A., Anastopoulos, L., Peisner-Feinberg, E. S. og Poe, M. D. (2003).
The comprehensive language approach to early literacy: The interrelationships
among vocabulary, phonological sensitivity, and print knowledge among
preschool-aged children. Journal of Educational Psychology, 95(3), 465–481.