Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Blaðsíða 11

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/2010
JÓHanna e inarSdÓtt i r
11
skólastefnur flokkaðar í tvennt: félags-uppeldislega leið (e. social pedagogy approach)
og forskólaleið (e. preprimary approach). Sú fyrrnefnda, sem er ríkjandi á Norður-
löndum, lítur á leikskólaárin sem sérstakt æviskeið og fyrsta hluta af ævimenntun
einstaklingsins. Lögð er áhersla á almennar þroskaþarfir ungra barna og vellíðan og
byggt á áhuga þeirra og löngun til að læra. Forskólaleiðin er algengari t.d. í Banda-
ríkjunum og Bretlandi, þar sem áhersla er lögð á að kenna námsgreinar og hæfni sem
gagnast börnunum í grunnskólanum.
Gera má ráð fyrir að gæði í leikskólastarfi skv. skilgreiningu íslenskra yfirvalda felist
í þeim þáttum sem settir eru fram í lögum og Aðalnámskrá leikskóla. Þær áherslur eru í
samræmi við norrænu félags-uppeldisleiðina. Skv. 2. grein laga um leikskóla er megin-
markmið uppeldis og kennslu í leikskóla að fylgjast með og efla alhliða þroska barna í
samvinnu við foreldra, örva málnotkun og stuðla að færni í íslensku, hlúa að börnum
andlega, vitsmunalega og líkamlega í samræmi við þarfir hvers og eins svo að börnin
fái notið bernsku sinnar, stuðla að víðsýni barna og efla siðferðisvitund þeirra, leggja
grundvöll að því að börn verði sjálfstæðir, virkir og ábyrgir þátttakendur í lýðræðis-
þjóðfélagi, rækta hæfileika barna til tjáningar og sköpunar, styrkja sjálfsmynd þeirra,
heilbrigðisvitund, öryggi og hæfni til mannlegra samskipta (Lög um leikskóla nr.
90/2008). Í núgildandi Aðalnámskrá leikskóla er áhersla lögð á að stuðla að alhliða
þroska barnsins og leitast við að efla heilbrigða lífshætti, lífsviðhorf og sjálfstraust.
Leikskólastarf skal einkennast af skapandi starfi, leik og uppgötvunarnámi í barna-
hópnum. Tekið er fram að leikskólakennari skuli fylgjast með leik barna og örva eða
taka þátt í leiknum á forsendum barnanna (Menntamálaráðuneytið, 1999).
Rannsóknir í íslenskum leikskólum sýna verulegan samhljóm við þá stefnu sem
birtist í lögum og aðalnámskrá. Íslenskir leikskólakennarar leggja áherslu á félagslega
þætti, óformlega kennslu í gegnum leik og skapandi starf (Jóhanna Einarsdóttir, 2001;
Jóhanna Einarsdóttir og Kristín Karlsdóttir, 2005). Nýlegar rannsóknir benda einnig
til þess að leikskólakennarar séu á ákveðnum krossgötum og velti mikið fyrir sér hlut-
verki sínu og námskrá leikskóla (Jóhanna Einarsdóttir, 2003). Viðhorfum íslenskra
leikskólakennara til leikskólastarfs hefur verið skipt í þrennt (Jóhanna Einarsdóttir,
2006). Í fyrsta hópnum eru þeir sem leggja áherslu á leikskólaárin sem tíma leiks og
þroska. Því beri leikskólum að leggja áherslu á umönnun og félags- og tilfinninga-
legan stuðning. Í öðrum hópnum eru þeir sem leggja áherslu á leikskólann sem fyrsta
stig formlegs náms þar sem kennarar sjá um að börn læri það sem þau þurfa að læra
á þessu viðkvæma aldursstigi. Þriðji hópurinn lítur á umönnun og kennslu sem sam-
þætt fyrirbæri og nauðsynleg til að tryggja börnum reynslu sem þau geta nýtt sér í
framtíðinni.
Rannsóknir á viðhorfum íslenskra foreldra til leikskólans eru fremur fáar ef frá eru
taldar kannanir sem gerðar eru reglulega á vegum sveitarfélaga og annarra rekstrar-
aðila leikskólanna. Í viðhorfakönnun meðal foreldra í Reykjavík kom fram almenn
ánægja foreldra með leikskóla barna sinna. Miðað við umræðuefni í foreldraviðtölum
virðist megináhersla vera lögð á samskipti barnanna við önnur börn og þroska
barnanna og líðan (Reykjavíkurborg, Leikskólasvið, 2007). Í viðtalskönnun meðal
foreldra í Reykjavík lýstu nær allir þátttakendur yfir mikilli ánægju með leikskóla
barna sinna. Helstu rökin fyrir því að foreldrar voru ánægðir með leikskólann var að