Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Blaðsíða 77

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/2010 77
m a r Í a S t e i n g r Í m S d Ót t i r
aðfErð
Rannsóknin sem hér er greint frá er viðtalsrannsókn þar sem talað var við grunnskóla-
kennara sem starfað hafa í fimm ár eftir brautskráningu. Markmiðið var að leita svara
við því hver reynsla þeirra er eftir fimm ára starf, að leita eftir sýn þeirra á það hvernig
þeir hafa þroskast sem kennarar og í hverju sá þroski er fólginn. Viðtölin voru tekin
vorið 2008, um það leyti sem skólum var að ljúka. Þátttakendur voru átta grunnskóla-
kennarar sem brautskráðust með B.Ed.-gráðu frá Kennaraháskóla Íslands og kennara-
deild Háskólans á Akureyri vorið 2003, sömu kennarar og tóku þátt í rannsókn
höfundar á kennurum á fyrsta starfsári skólaárið 2003–2004 (María Steingrímsdóttir,
2005, 2007). Þátttakendur voru hinir sömu og áður svo að mögulegt væri að fylgja eftir
þeim vísbendingum um reynslu og líðan við upphaf starfsferils sem fram komu í fyrri
rannsókn og varpa ljósi á áframhaldandi þróun þeirra í starfi.
Til að hafa uppi á þeim kennurum sem tóku þátt í fyrri rannsókn var þeim skrifað
bréf á netföng sem voru notuð í samskiptum við þá þegar þeir voru á fyrsta starfsári.
Í tölvubréfinu, sem sent var í apríl 2008, voru þeir beðnir að taka þátt í nýrri rannsókn
og markmið hennar rakið. Sjö af átta kennurum svöruðu samdægurs og lýstu sig til-
búna til að taka þátt að nýju. Þeir sem svöruðu strax voru enn starfandi við sömu skóla
og þeir hófu kennslu í fyrir fimm árum, sá áttundi hafði skipt um skóla innan sama
bæjarfélags og var því kominn með nýtt netfang. Honum var skrifað aftur eftir að
upplýsingar fengust frá fyrri vinnuveitanda um flutning hans í starfi. Hann lýsti sig
einnig tilbúinn til samstarfs að nýju. Síðar kom í ljós að tveir af þessum átta stunduðu
framhaldsnám tengt kennarastarfinu, jafnhliða kennslu.
Um það bil klukkustundarlangt viðtal var tekið við hvern þátttakanda. Viðtölin
voru öll hljóðrituð, afrituð og þemagreind með hliðsjón af viðtalsramma. Í viðtalinu
var lagt upp með spurningaramma þar sem kennararnir voru beðnir um eigið álit á
því hvort þeir teldu sig hafa breyst sem kennara og í hverju sú breyting væri fólgin.
ýmsir starfstengdir þættir voru ræddir, svo sem undirbúningur og framkvæmd
kennslu, samskipti við nemendur og foreldra, samvinna og samstarf innan skólans og
hvers konar stuðning kennararnir teldu sig hafa fengið. Hugsað var til baka til kennara-
menntunarinnar og þeir inntir eftir því hvernig menntunin nýtist þeim og nú var
einnig spurt um endurmenntun, hugmyndir og væntingar til framtíðar í starfi. Mark-
mið rannsóknarinnar var að athuga hvernig kennslureynsla fyrstu fimm ára hefði haft
áhrif á starfsþroska og starfshætti þessara kennara.
Hér á eftir verður leitast við að draga fram þá sýn kennaranna sem fram kom í við-
tölunum. Í kaflanum er gerð grein fyrir aðlögun að starfi og starfsumhverfi, auknu
sjálfstrausti og öryggi í starfi. Dregið er fram hvernig niðurstöðurnar gefa vísbend-
ingar um framfarir í samstarfi við nemendur, foreldra, samkennara og stjórnendur.
Einnig kemur fram afstaða kennaranna til endurmenntunar. Til að gæta nafnleyndar
eru rétt nöfn þátttakenda ekki notuð heldur hafa þeim öllum verið gefin kvenmanns-
nöfn úr fyrri hluta stafrófsins, þau sömu og notuð voru í fyrri rannsókn.