Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Side 122

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/2010122
StarfSánægJa framHaldSSKÓlaKennara
Ytri áhrifaþættir
Þótt samskiptin við nemendur virtust mjög miðlæg í viðtölunum skiptir stuðningur
frá yfirmönnum og öðru samstarfsfólki viðmælendur vissulega máli í starfinu. Engu
að síður var orðræða viðmælenda mun almennari þegar fjallað var um þessa þætti en
þegar innri áhrifaþætti bar á góma. Guðbjörg er ein þeirra sem nefnir að stuðningur
og skilningur stjórnenda sé mikilvægur og það skipti hana miklu máli að yfirmenn
taki eftir því sem hún sé að gera í starfi sínu og veiti henni frelsi til að prófa ýmsar
nýjungar í starfi. Á þann hátt tengir hún samskiptin við stjórnendur (ytri áhrifaþátt-
inn) við sjálfræðið (innri áhrifaþátt). Guðni segir, eins og svo margir viðmælendur,
gott að yfirmenn treysti honum fyrir því sem honum er ætlað að gera og sér ekki
mikla ástæðu til þess að skólastjórnendur fylgist með því sem fram fer innan veggja
kennslustofunnar.
Af viðtölunum má sjá að andrúmsloft eða starfsandi í skólunum þremur hafi verið
mismunandi frá ári til árs og að hann geti breyst til góðs eða ills á skömmum tíma.
Launamál, viðhorf til stjórnenda og framkvæmd stofnanasamninga var meðal þess
sem máli skipti. Einnig voru að verki þættir eins og fyrirkomulag vinnu og innra
skipulag vinnustaðarins, svo sem staðsetning kaffistofunnar o.fl. Einn viðmælenda
sagði: „... í gamla skipulaginu vorum við með kaffiaðstöðu miðsvæðis en nú er búið
að aðgreina þessi svæði. Ég veit svolítið um samskipti og þetta er ekki nógu sniðugt.
Svona aðstaða er yfirleitt höfð miðsvæðis …“.
Samskipti kennara og nemenda
Samskipti, einkum við nemendur, bar mjög á góma þegar rætt var við kennarana um
líðan og ánægju í starfi. Sá þáttur er ekki sérstaklega nefndur í kenningum Herzberg
og félaga, en við teljum brýnt að draga hann fram hér. Auk þess að telja mikilvægt
að vekja áhuga nemendanna á námsgreininni og að ná árangri á sviði námsins töldu
kennararnir mikilvægt að mynda jákvæð tengsl við nemendur, byggð á gildum eins
og umhyggju, sanngirni, trausti og virðingu í sam skiptum. Þeir telja að nemendur
hafi ríka réttlætis kennd og meti mikils að kennarinn sé sanngjarn. Anna er ein þeirra
sem fjallar um mikilvægi þess að skapa traust í samskiptum við nemendur. Það taki
sinn tíma að byggja upp traust: „… ef ég sýni að ég vil hjálpa þeim þá finna þau að
hægt sé að treysta mér. Það tekur tíma að kynnast krökkum en það er mikilvægt að
kynnast vel.“
Sif er meðal þeirra sem fjalla um mikilvægi þess að bera virðingu fyrir nemendum.
Hún segir: „Ég reyni að vera vinsamleg, það er aðallega það að bera virðingu fyrir
þeim og það skiptir máli að tala ekki niður til þeirra eins og að þeir væru einhverjir
kjánar.“
Fram kemur hjá nokkrum viðmælendum að kennarinn þarf að búa yfir ákveðnum
samskiptahæfileikum og tækni til að skapa góð tengsl við nemendur. Tæknin byggist
á áhuga á fræðigreininni og tækifærum til að hafa áhrif á viðhorf nemenda með nánd
og virðingu í huga. Viðmælendur leggja þannig mikla áherslu á að byggja upp jákvæð
tengsl við nemendur og að eiga vinsamleg samskipti við þá. Það sé forsenda þess að