Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Blaðsíða 214

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/2010214
viðHorf
„kandídatskerfið“, ef svo má orða, er frá árinu 1912 og hefur nú í stórum dráttum verið
lagað að Bolognaviðmiðunum. Bachelorsprófið var innleitt í Háskóla Íslands árið
1942, einingakerfi tekið upp 1976 og fest í rammalög um háskóla 1997 fyrir alla skóla á
háskólastigi. Á heildina litið má segja að þótt tiltölulega auðvelt hafi verið að innleiða
Bolognaferlið í skólanum hafi það jafnframt og ekki síður gefið tilefni til og færi á að
endurmeta ýmislegt í uppbyggingu og innra starfi skólans – og almennt á sviði æðri
menntunar á Íslandi.
Frá sjónarhóli Háskóla Íslands hefur Bolognaferlið helst haft þau áhrif að flýta fyrir
tilteknum breytingum og endurskoðun á skipulagi náms innan skólans og sömuleiðis
hafa ýmis efnisatriði skilað sér í umfjöllun og ákvörðunum um inntak náms, uppbygg-
ingu þess, kennsluhætti o.fl. Þessi áhrif eru ekki endilega öll sýnileg eða formgerð í
lögum, reglum og verklagi. Bein áhrif á fyrirkomulag stjórnunar og stjórnsýslu eru
engin enda lýtur ferlið ekki að þeim þáttum. Hins vegar hafa verið gerðar breytingar
á skipulagi Háskóla Íslands (með gildistöku 1. júlí 2008) með skipan skólans í fimm
fræðasvið sem deildirnar heyra undir, sem m.a. felur í sér skarpari skil stjórnunar
fjármála og reksturs annars vegar og akademískra málefna hins vegar. Þessi breyting,
sem er alls ótengd Bolognaferlinu, hefur hins vegar án efa stuðlað að markvissari
innleiðingu þeirra efnisatriða Bolognaferlisins sem ekki voru þegar innleidd.
Háskóli Íslands tók frá upphafi virkan þátt í Bolognaferlinu og tengdum verkefn-
um í aðdraganda þess, s.s. tilraunaverkefni (í sagnfræði) um notkun og mótun ECTS-
einingakerfisins (ECTS Pilot Project) við stúdentaskipti og Tuning-verkefninu sem
felst í mati á vinnuframlagi stúdenta miðað við einingafjölda. Þá átti Háskóli Íslands
fulltrúa í Bolognanefnd sem menntamálaráðuneytið skipaði árið 2003 með það hlut-
verk að samræma og hafa umsjón með framkvæmd Bolognaferlisins hérlendis og vera
menntaráðuneytinu til ráðgjafar um breytingar sem til álita koma á lögum, reglum og
verklagi á íslenska háskólastiginu.
Með lögum nr. 63/2006 um háskóla, var kveðið á um tiltekin skilyrði til þess að
starfrækja megi háskóla og sett voru viðmið um viðurkenndar prófgráður og lokapróf
í anda Bolognaviðmiða auk skilmála um eftirlit með gæðum kennslu og rannsókna.
Með lögunum gafst þannig grunnur fyrir nánari mótun skipulags náms í Háskóla
Íslands með hliðsjón af einstökum áherslum og viðmiðunum Bolognaferlisins. Viður-
kenningarferlið, þ.e. vinna við undirbúning umsókna Háskólans um viðurkenningu
á námsleiðum til bakkalár-, meistara- og doktorsprófa á einstökum fræðasviðum sem
fram fór á árunum 2007–2009, gerði þessa endurskoðun á skipulagi námsins markvissa,
einkum umfjöllun, umræða og innleiðing hæfniviðmiða fyrir einstakar námsleiðir.
Almennt má þannig segja að námsleiðir hafi verið skilgreindar upp á nýtt og rammi
þeirra festur skýrar í reglur Háskólans og einnig var framsetning kennsluskrár endur-
skoðuð frá grunni með hliðsjón af Bolognaviðmiðunum. Fræðasvið Háskólans og
deildir eru hins vegar mislangt komin á veg með skilgreiningu hæfniviðmiða fyrir ein-
stök námskeið. Árétta verður þó að Bolognaviðmiðin geyma ekki neinn endanlegan
sannleik um fyrirkomulag háskólakennslu og náms enda eru nám og kennsla í eðli
sínu til stöðugrar endurskoðunar.