Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Side 54

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/201054
faglegt SJálfStæði grUnnSKÓla
Ísland, Danmörk, Noregur og Svíþjóð
Í þessum kafla er sjónum beint að stjórnskipulagi skóla á Íslandi og í nokkrum
nágrannalöndum, þ.e. Danmörku, Noregi og Svíþjóð, í ljósi skilgreiningarinnar hér að
framan. Þar á eftir er fjallað um sjálfstæði skóla og tengsl skóla og skólanefnda.
Ísland
Frá árinu 1996, þegar lög um grunnskóla frá 1995 komu til framkvæmda, hafa sveitar-
félög borið ábyrgð á rekstri grunnskóla. Segja má að ábyrgðin felist einkum í því að
tryggja framkvæmd á ákvæðum laga frá Alþingi um skólastarf og ákvæðum sem sett
eru af menntamálaráðuneyti. Sveitarfélagið er með þessum hætti framkvæmdaaðili
ríkisvaldsins en getur jafnframt markað eigin stefnu í þeim málum sem ekki falla undir
lögboðnar skyldur.
Sveitarstjórnir skipa skólanefndir sem fara með málefni grunnskólans í umboði
sveitarfélagsins. Meginreglan er að ein skólanefnd annast málefni grunnskóla í hverju
sveitarfélagi þótt þar sé rekinn fleiri en einn skóli. Lögin veita þó heimild til að skipta
sveitarfélagi í fleiri en eitt skólahverfi. Í lögum um grunnskóla (nr. 66/1995) segir í
12. grein um skólanefndir:
Í hverju skólahverfi skal vera skólanefnd sem fer með málefni grunnskóla eftir því
sem lög og reglugerðir ákveða og sveitarstjórn eða sveitarstjórnir kunna að fela
henni.
Skólanefnd skal sjá um að öll skólaskyld börn í skólahverfinu njóti lögboðinnar
fræðslu. Hún skal staðfesta áætlun um starfstíma nemenda ár hvert og fylgjast með
framkvæmd náms og kennslu í skólahverfinu.
Af framangreindri tilvitnun má sjá að skólanefnd er falið margþætt hlutverk.
Ný grunnskólalög (nr. 91/2008) hafa tekið gildi og með þeim er sveitarstjórnum
fengið meira forræði um mótun og framkvæmd skólastarfs en áður. Þar er einnig
skýrar kveðið á um hlutverk sveitarstjórnar og skólanefndar en gert var í lögunum
frá 1995.
Danmörk
Í Danmörku er meginreglan sú að sveitarfélög annast rekstur grunnskólans. Sam-
kvæmt grunnskólalögum (Folkeskolelov nr. 1049/2007) ber sveitarstjórn ábyrgð á
framkvæmd grunnskólahalds í viðkomandi sveitarfélagi og tekur m.a. ákvarðanir um
eftirtalin atriði: fjárhagsramma fyrir einstaka skóla, ráðningar stjórnenda og kennara,
skiptingu í skólahverfi, reglur um fjölda bekkja, fjölda kennslustunda og sérkennslu
og almennar reglur um starfsemi skóla. Sveitarstjórn staðfestir einnig námskrár
einstakra skóla að fenginni umsögn skólastjórnar.
Skólastjórn starfar við hvern skóla og er hún skipuð níu til ellefu kjörnum fulltrúum
úr hópi þeirra sem mestra hagsmuna eiga að gæta. Fulltrúar foreldra mynda meiri-
hluta í stjórninni. Skólastjórn starfar innan þeirra marka sem sveitarstjórn setur. Verk-
efni stjórnarinnar eru m.a. að setja almennar reglur, t.d. um skipulag kennslu, samstarf