Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Side 96

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/201096
trú á eigin færni og Hvati t i l námS
með því að leggja meira á sig eða breyta um aðferðir. Þá segja þeir að ef nemendur
búa yfir hvata til náms séu þeir jafnframt tilbúnir að setja markið hærra og standa sig
betur næst (Schunk og Miller, 2002).
Nemendur sem gæddir eru þessum eiginleikum eru líklegri til þess að leggja sig
fram í stað þess að gefast upp. Þeir hafa meira úthald í námi. Af þeim sökum er orðið
þrautseigja (e. persistence) gjarnan notað sem mælikvarði á hvata til náms (Pintrich
og Schunk, 1996).
Samkvæmt þeim rannsóknum sem hér hafa verið hafðar til hliðsjónar virðist vera
að því meiri trú sem unglingar hafa á eigin færni og hæfni til að stjórna eigin námi,
þeim mun meiri líkur séu á að þeir geti notað mismunandi reynslu sér til hagsbóta.
Það að hafa stjórn á eigin lífi er það sem mestu máli skiptir. Þeir sem ekki gera það
geta lent í slæmum félagsskap, ánetjast eiturlyfjum eða áfengi, og ná oft litlum árangri
í námi og hætta í skóla. Meðal þeirra eru félagarnir gjarnan mikilvægari en námslegur
þroski (e. academic self-development) (Bandura, 1997, 2006; Harter, 1999). Einnig er
talið líklegt að unglingar sem þessir séu í minna sambandi en aðrir við foreldra sína og
ræði ekki við þá um það sem þeir gera utan heimilis (Bandura, 2006).
Tengsl við foreldra og vini
Í rannsóknum á trú á eigin færni og hvata til náms hefur sjónum einnig verið beint að
aðstæðum nemenda heima fyrir og meðal félaga annars vegar og hins vegar námsum-
hverfi í tengslum við tilveru þeirra í skólanum og viðleitni í námi. Margir unglingar
búa við jákvæðar og styðjandi aðstæður. Þeir eiga jafnvel foreldra sem geta aðstoðað
þá við námið, fylgst með námsgengi þeirra og stutt þá á jákvæðan hátt. Meiri líkur eru
taldar á að unglingar í þessum hópi velji sér félaga sem umhugað er um nám og gott
gengi í skóla (La Guardia og Ryan, 2002).
Tengsl unglingsins við aðra skipta miklu máli (e. relatedness). Frammistaða og
hæfni gerir það einnig og sú tilfinning að hann hafi áhrif og nái árangri í því sem hann
glímir við á lífsins leið (e. competence). Sjálfræði er einnig mikilvægur þáttur í sjálfs-
mynd unglingsins; að hafa á tilfinningunni að hann ráði því sjálfur hvað hann tekur
sér fyrir hendur (e. autonomy) (Harter, 1999; La Guardia og Ryan, 2002; Ragnhildur
Bjarnadóttir, 2002). Ef unglingur getur státað af því sem að framan greinir þegar hann
kemur í framhaldsskóla eru auknar líkur á því að hann muni eiga farsælan námsferil
og komi sér upp sterkum og styðjandi félagahópi (La Guardia og Ryan, 2002).
aðfErð
Rannsóknin er byggð á einstaklingsviðtölum þar sem kappkostað var að afla sem
gleggstra upplýsinga um reynslu tíu viðmælenda af námi í Verkmenntaskólanum á
Akureyri og viðhorf þeirra til náms allt frá því að þeir voru í grunnskóla og til 22 ára
aldurs. Rannsóknin beindist að nemendum sem höfðu innritast á Almenna námsbraut,
AN1, eftir slakt gengi í grunnskóla í ljósi þess að um sex af hverjum tíu nemendum í
þessum hópi hætta í skólanum án skilgreindra lokaprófa. Rannsóknarspurningin var