Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Page 107

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/2010 107
H Ja lt i J Ó n Sv e i n S So n o g Bö r KU r H a n S en
síst; þeir segjast flestir hafa kynnst mörgum nýjum félögum auk þess sem þeir hafi
haldið sambandi við þá gömlu, sem flestir fóru í VMA.
Ytri þættir
Fræðimenn hafa fjallað um mikilvægi þess fyrir unglinga að hafa á tilfinningunni að
þeir ráði sér sjálfir (e. autonomy) og ákveði upp á eigin spýtur hvað þeir taki sér fyrir
hendur (La Guardia og Ryan, 2002; Ragnhildur Bjarnadóttir, 2002). Það á við um þátt-
takendur þessarar rannsóknar. Af viðtölunum að dæma virðast þeir allir hafa tekið þá
ákvörðun sjálfir hvort þeir héldu áfram í skóla eða ekki.
Hvatning er unglingum mikilvæg og getur haft mikil áhrif á námsframvindu eins
og fyrr var frá greint. Stuðningur heima fyrir er það sömuleiðis og þátttaka foreldra
í námi barna sinna. Margir þátttakenda í þessari rannsókn virðast ekki geta státað af
því; nema þeir tveir sem höfðu haft trú á eigin færni. Sá, aftur á móti, sem verst stóð
að vígi námslega þegar hann kom í VMA, fékk mikla hvatningu frá kennurum sínum,
svo og frá vinum og unnustu sem sögðu: ,,Þú getur þetta!“
Sexmenningarnir sem hurfu frá námi segjast hafa hætt á eigin forsendum þrátt fyrir
fortölur foreldra sinna. Móðir einnar stúlkunnar var til dæmis búin að gera henni ljóst
að ef hún hætti yrði hún að flytja að heiman og sjá um sig sjálf. Engu að síður fór hún
að eigin vilja, hvarf brott úr skóla, flutti að heiman og fór að stunda vinnu.
Niðurstöður þessarar rannsóknar sýna að ekki sé slæmu sambandi sexmenning-
anna sem hættu og foreldra þeirra um að kenna að þeir hafi gefið nám upp á bátinn.
Sérstaklega góð samskipti við foreldra virðast heldur ekki hafa ráðið úrslitum um það
að hinir hafi haldið áfram.
Vera kann að sumir foreldrar vanmeti hlutverk sitt gagnvart börnum sínum þegar
þau eru komin í framhaldsskóla. Með hækkun sjálfræðisaldurs í 18 ár hefur hlutverk
foreldra og ábyrgð aukist samkvæmt laganna hljóðan. Engu að síður virðast afskipti
foreldra minnka verulega eftir að börn þeirra eru komin í framhaldsskóla. Þátttaka
þeirra í foreldrasamstarfi sem VMA hefur boðið upp á er til dæmis sáralítil. Hafa
stjórnendur skólans talið það mikils virði að fá að kynnast viðhorfum þeirra til skóla-
starfs og náms þess sem börn þeirra stunda. Einnig er talið mikilvægt að foreldrar fái
góða innsýn í áherslur skólans, kennsluhætti og svo framvegis. Vonandi mun ákvæði
um þátttöku foreldra í hinum nýju framhaldsskólalögum verða til þess að auka áhrif
þeirra á skólastarf og styrkja þá til þess að vera börnum sínum sú stoð og hvatning
sem nauðsynleg er (Lög um framhaldsskóla nr. 92/2008).
ýmsir fræðimenn, sem um þetta hafa fjallað, myndu telja þessa nemendur geta fallið
undir það að vera áhættuhópur. Þeir hneigðust til að velja sér ,,slæman“ félagsskap,
ættu á hættu að ánetjast áfengi og öðrum fíkniefnum og hefðu jafnvel tilhneigingu
til að rjúfa tengsl við foreldra (Bandura, 1997). Enginn þátttakenda hefur orðið fyrir
slíku, ekki einu sinni sá sem átti við mjög mikla erfiðleika að stríða vegna ofvirkni
og athyglisbrests. Hann var sífellt órólegur í skóla og jafnvel baldinn og vakti á sér
neikvæða athygli. Allir höfðu áhyggjur af honum meðan hann var í grunnskóla og
síðar, er hann kom í VMA. Hann bjó enn heima hjá foreldrum sínum þegar rannsóknin
fór fram.