Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Síða 154

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/2010154
Hvað ræðUr vali á námSSviði og HáSKÓla?
háskóla. Mun aðsókn að háskólum minnka ef námsframboð verður takmarkað eða
eykst hún með auknu námsframboði? Hefur nálægð við menntastofnanir áhrif á
aðsókn? Velja nemendur sér háskóla eftir auglýsingum eða ímynd, gæðum náms, fyrir
áhrif vina og vandamanna eða ráða þar fleiri þættir?1
Markmið þessarar greinar er að kanna hvað réð vali brautskráðra nemenda frá
Háskólanum á Akureyri (HA eftirleiðis) í viðskiptafræði, menntunarfræðum og hjúkr-
unarfræði á (1) námssviði og (2) hvað réð því að þeir völdu HA. Rannsóknin tekur til
einstaklinga sem luku námi á árunum 2004–2007. Sérstaklega var kannað hvort munur
væri á vali staðar- og fjarnema og karla og kvenna. Einnig var það skoðað hvort hjúkr-
unarfræðingar, kennarar og viðskiptafræðingar líti til ólíkra þátta þegar þeir velja sér
námsgrein og háskóla. Í því ljósi voru eftirfarandi rannsóknarspurningar settar fram:
Hvaða áhrif hefur kyn einstaklinga á val á námssviði og HA? Hvaða áhrif hefur aldur
einstaklinga á val á námssviði og HA? Hefur kennsluform (staðarnám – fjarnám) áhrif
á val á námssviði og HA? Tilgreina hjúkrunarfræðingar aðra þætti sem ráða vali á
námssviði og HA en kennarar (grunn- og leikskólakennarar) og viðskiptafræðingar?
fræðilEg umræða
Val einstaklinga á háskóla
Ákvörðun um að hefja háskólanám er tekin í þrepum sem skipta má í forstig, leitarstig
og valstig. Á forstigi ákveður einstaklingurinn að hefja háskólanám. Á leitarstigi er
upplýsinga aflað um háskólastofnanir og sótt er um. Á valstigi er valið á milli þeirra
háskóla sem bjóða einstaklingnum að hefja nám (Johnson, 2008). Í þessari rannsókn
er leitað upplýsinga um leitar- og valstig meðal brautskráðra nemenda við HA, þ.e.
vitneskju um það hvaða þættir réðu vali þeirra á námssviði og hvað varð þess valdandi
að þeir völdu HA frekar en annan háskóla.
Skipta má einstaklingum sem hyggja á háskólanám í þrjá hópa: Ungt fólk sem lokið
hefur framhaldsskóla, eldra fólk á vinnumarkaði (eldra en 25 ára) og erlenda stúd-
enta. Mikill meirihluti rannsókna miðast við fyrst talda hópinn, en minna er vitað
um hina hópana (Jepsen og Montgomery, 2009). Í þessari grein er fjallað um fólk sem
ýmist hóf nám strax eftir stúdentspróf eða síðar á lífsleiðinni eftir margra ára þátttöku
í atvinnulífi.
Tucciarone (2008) notaði rýnihópa til að kanna áhrif auglýsinga á leit og val nemenda
á grenndarháskólum (e. community colleges). Hún tók viðtöl við 42 framhaldsskóla-
nemendur og komst að því að auglýsingar hefðu nokkur áhrif, en að mestu áhrifa-
valdarnir væru fjölskyldan, vinir, námsráðgjafar, kostnaður (þar með talin skólagjöld)
og fjarlægð frá skóla, þ.e. nemendur völdu sér skóla í næsta nágrenni.
Í könnun meðal nemenda í tyrkneskum háskóla kom fram að nærri 87% aðspurðra
kváðust hafa valið háskóla án utanaðkomandi áhrifa (e. personal preferences).
Útkoman úr miðlægu inntökuprófi til að komast í háskóla hafði mikið að segja um
val á háskóla hjá 73% svarenda í könnuninni. Því næst komu áhrif fjölskyldu en þann
svarmöguleika nefndu 59% svarenda. Aðrir þættir höfðu mun minni áhrif samkvæmt