Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Síða 157

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/2010 157
i n g i rú n a r e ðva r ðS So n o g g U ð m U n d U r K r i S t Já n ÓS K a rS S o n
störfunum væru hærri en strákarnir töldu að þau væru. Ætla má að þessi atriði endur-
speglist í vali á námssviði þannig að fleiri konur sæki í kennaranám og hjúkrunar-
fræði og karlar frekar í viðskipti og raungreinar. Konur sækja þó inn á margar greinar
sem áður voru karlagreinar, svo sem endurskoðun, læknisfræði, og viðskiptafræði og
þannig má áfram telja.
Bæði hér og erlendis hafa verið gerðar rannsóknir á þeim þáttum sem móta val
hjúkrunarfræði-, kennara- og viðskiptafræðinema á námssviði. Fyrst verður vikið að
viðskiptafræðinemum við bandaríska viðskiptaháskóla (e. college). Niðurstöður rann-
sókna sýna að val á aðalgrein mótast af mörgum þáttum, en í megindráttum eru niður-
stöður svipaðar og sýna að áhugi á viðfangsefni hefur sterkustu áhrifin á val á grein.
Undir þeim lið hafa rannsakendur flokkað atriði eins og persónulegan áhuga nemenda,
getu til að kljást við viðfangsefni, að námsgrein sé erfið og ögrandi, að nemandanum
þyki námsgreinin skemmtileg og að námið falli vel að persónuleika hans. Nátengt
áhuga á námssviði er sérkenni námsgreinar en undir það atriði fellur fjölbreytni náms,
framboð á námskeiðum, orðstír námsbrautar og styrkleiki háskóladeildar. Sumar
rannsóknir tilgreina áhrif frá öðrum, eins og ráðgjöfum, foreldrum og vinum. Í flestum
rannsóknum kemur fram að þættir sem lúta að starfsframa, svo sem atvinnumögu-
leikar og laun, hafi einnig áhrif þegar viðskiptafræðinemar velja sér námssvið. Undir
þetta falla þættir eins og möguleiki á starfi að námi loknu, sveigjanleiki og starfsframi,
starfsöryggi, byrjunarlaun, miklir tekjumöguleikar og fleira. Loks má nefna sál-félags-
legan ávinning, þ.e. að vinna í hóp, félagsleg samskipti og að val á námi sé viðurkennt
af vinum og fjölskyldu (Beggs, Bantham og Taylor, 2008; Malgwi, Howe og Burnaby,
2005; Strasser, Ozgur og Schroeder, 2002). Nokkur kynjamunur birtist í þessum rann-
sóknum: Konur velja námið frekar til að öðlast hæfni í faginu, en karlar huga frekar
að starfsframa og tekjumöguleikum. Hafa ber í huga að þessar rannsóknir taka mið af
einu landi og ungu fólki á aldrinum 18–25 ára. Þær bera að túlka með þeim fyrirvara.
Mooney, Glacken og O‘Brien (2008) notuðu rýnihópa í írskum háskóla til að komast
að því hvers vegna 23 hjúkrunarnemar hefðu valið hjúkrunarfræði sem starfsvett-
vang og hvers vegna þeir hefðu innritast í hjúkrunarfræðinám. Helstu niðurstöður
voru þær að allir viðmælendur höfðu valið sér starfsvettvang sem tengdist umönnun
(e. caring). Nokkrir höfðu ekki sett hjúkrun í fyrsta sæti en höfðu ekki nægilega háar
einkunnir til að komast í kennaranám eða önnur heilbrigðisstörf. Fjölskylda og vinir
sem störfuðu við hjúkrun höfðu mjög mikil áhrif á val einstaklinga á hjúkrunarfræði.
Cho, Jung og Jang (2010) báru saman starfs- og námsval hjúkrunarfræðinema og annarra
nema í Kóreu. Rannsakendur notuðu mennta- og starfagagnagrunn til að bera saman
hópana. Helstu niðurstöður voru þær að hjúkrunarfræðinemarnir völdu námssvið
aðallega í ljósi starfsmöguleika (e. employability), hæfni í námi, fyrri einkunna og
félagslegrar virðingar. Aðrir nemendur settu hins vegar hæfni í námi í fyrsta sæti og
síðan fyrri einkunnir, aðra þætti og félagslega virðingu.
Umfangsmikil rannsókn Richardson og Watt (2006) meðal kennaranema í þremur
áströlskum háskólum leiddi í ljós að sá þáttur sem helst hafði áhrif á val nemenda
á kennaranámi var eigin kennsluhæfileikar að mati svarenda (e. perceived teaching
abilities). Í öðru sæti var áhugi á kennslu sem starfi og aðrir áhrifaþættir voru að hafa
félagsleg áhrif, móta framtíðina og að vinna með börnum og ungmennum. Þetta eru